Op de achtergrond de weg Broekkant van het Laar naar Budel: rechts richting bos gelopen:
Het is een prachtig stuk natuurgebied waar Brabant Water het grondwater uit de grond haalt: de basis voor ons drinkwater! En de kwaliteit is zo goed dat je die met een flesje Spa kunt vergelijken.
Daarnaast spant zij zich ook in voor de natuurwaarden hier. Men heeft dit waterwingebied opengesteld voor publiek. Daarmee wil zij een bewustwordingsproces op gang brengen bij de mensen. Wie beseft dat hij hier "op water loopt" en geniet van de prachtige natuur zal hopenlijk beseffen hoe waardevol het water is en dat we daar zuinig mee moeten omspringen. Dit gebied is zeer rijk aan flora en fauna. (info Brabant Water: http://jaarverslag2017.brabantwater.nl/categorie/mvo/). Dus zeker de moeite waard om in alle jaargetijden te gaan wandelen.
Allereerst 2 overzichtjes in Google maps:
Voor de rand van het bos liggen allemaal akkerlanden:
Je kunt hier rechtdoor naar de Risten en naar links naar het Buulderbroek: ik koos het verharde (fiets)pad naar links:
Zoals gezegd, de eerste indruk leek een beetje saai.....blik achterom: wat al meteen opviel was een natte greppel, die zomaar ineens ophield en weer overging in land:
Veel omgevallen bomen en steeds meer van dit soort greppels en watergangen:
Het overgrote deel van het Buulderbroek staat op rabatten. Rabatten zijn langwerpige ophogingen die gelegen zijn tussen greppels. De grond uit de greppels werd gebruikt om het rabat mee op te hogen. Deze methode werd in het verleden in de bosbouw toegepast om droge stroken te krijgen waarop bomen geplant konden worden. De greppels dienden ter ontwatering. Door deze rabatten werd het bos erg ontwaterd en verdroogd en de ondiepe waterwinning in dit gebied verergerde dat ook nog eens. Hier kun je lezen wat er allemaal gedaan is om dit gebied te vernatten:
Al vrij snel kwam ik aan bij een oversteek over een brede sloot:
Blik naar links:
Blik naar rechts:
Blik naar links:
Blik naar rechts:
Ik ging hier rechtsaf, waar een verhard zandpad lag langs een ogenschijnlijk gekanaliseerd stuk van de beek: aan de bomen van het lage bospad hingen veel nestkastjes voor de zangvogels: die zijn hier geplaatst door vrijwilligers van de IVN:
Het wemelde hier van de kleine vogeltjes, die van de bomen aan de ene kant van het pad naar de andere kant vlogen: veel mezen, maar ook boomklevers en boomkruipers heb ik gezien. Het was ook heel leuk om te luisteren: ik hoorde veel nieuwe vogelgeluiden die ik nog niet eerder had gehoord en natuurlijk het geroffel van de spechten, en de luide roep van de buizerd. Zo leuk allemaal! Alles blijft hier ook gewoon liggen zoals het neervalt:
Waardoor er mooie mosjes kunnen groeien:
Er was een stralend blauwe lucht vandaag; hoog in de bomen was het een drukte van jewelste aan allerlei kleine vogeltjes:
De elzen staan rijkelijk in bloei: ze houden van vochtige grond zoals hier, en zijn zgn naaktbloeiers: ze staan in bloei als er nog geen bladeren aan zitten. Het is een soort uit de berkenfamilie:
De elzenkatjes en elzenproppen: de elzen zijn eenhuizig en hebben dus zowel mannelijke als vrouwelijke bloeiwijzen (katjes). De mannelijke katjes zijn langwerpig en hangen. De vrouwelijke katjes zijn eivormig tot langwerpig-eivormig en staan min of meer rechtop. Na de bevruchting groeien de vrouwelijke katjes uit tot groene, ribbelige kegeltjes. Deze rijpen in de herfst tot de zogenoemde elzenproppen (kegels zonder zaad), die nog wel een jaar aan de boom kunnen blijven zitten:
Blik achterom:
Dit is zo te zien een onderhoudspad van waterschap de Dommel:
Wat is dat nu weer? Een onderhoudspad van het waterschap? Aan de naam te zien zal het wel iets te maken hebben met het onderhoud van de beek die hier loopt. Dat moest ik even googlen.
In algemene zin geldt dat het waterschap moet zorgen dat de oppervlaktewaterlichamen in een goede (onderhouds)toestand verkeren. Dit betekent o.a. dat onderhoud moet plaatsvinden zodat een goede aan- en afvoer en berging van water is gewaarborgd. De oevers van beken en sloten moeten in het belang van de waterhuishouding beschermd worden tegen afkalving dwz voorkomen dat de oevers door afbrokkeling in het water verzakken.
Het waterschap heeft langs veel waterschapswatergangen (sloten, enz.) vaak ook aan beide kanten onderhoudspaden van 3 meter breed gerealiseerd. Het kocht daartoe zo veel mogelijk op vrijwillige basis gronden aan, om uiteindelijk de beschikking te hebben over zo'n 3-meterstrook. Daarmee is het mogelijk om het onderhoud van de watergangen uit te voeren met bredere machines die een grotere capaciteit van maaien, etc. hebben. Ook kan dan het maaisel op deze brede strook worden gedeponeerd. Daarmee kunnen de onderhoudswerkzaamheden sneller, veiliger en goedkoper worden uitgevoerd. Dat maaien gebeurt 2 x per jaar. Voorheen werd er nogal eens over de landen van boeren gereden met de maaimachines waarbij veel schade aan hun gewassen werd toegebracht. Vandaar deze 3 meter-strook.
Overal waar je het bos in kijkt zie je water staan. De ondergroei van braam is in het verleden ontstaan door de verdroging van het elzenbroekbos .
Dood hout in de beek levert veel mogelijkheden op voor beekbewonende fauna:
Dood hout in de beek levert veel mogelijkheden op voor beekbewonende fauna:
Ik heb al wel eerder rabatbossen gezien, maar zo nat als hier nog niet eerder:
Bijna niet te zien, ik had op dat moment niet de telelens op mijn camera, maar daar zat een boomkruiper:
Snel de lens verwisseld en nog een beetje de foto ingezoomd:
De boomkruiper (Certhia brachydactyla) behoort tot de zangvogels. De naar beneden gekromde, spitse snavel is ongeveer twaalf millimeter lang. De onderkant van de vogel is wit; de bovenkant heeft de kleur van boombast en het streepje boven zijn ogen is wit. Het mannetje en het vrouwtje hebben dezelfde kleur. De relatief lange staart wordt gebruikt om zich af te zetten en om te sturen bij het vliegen. De roep van het vogeltje klinkt ongeveer als: "tihtih".
Herken de boomkruiper: https://www.youtube.com/watch?v=srFdzvcJW8E
De boomkruiper klimt met kleine sprongetjes in een spiraalvormige bewegingslijn langs boomstammen omhoog en zoekt daarbij met zijn daarvoor zeer geschikte snavel in de boombast naar insecten en spinnen. Niet te verwarren met de boomklever: die klimt ook naar beneden! De broedtijd is van maart tot juli. Het nest wordt gebouwd van takjes, grashalmen, mos, haren en veertjes in een boomspleet, achter boombast of een ondiepe holte in een bouwwerk. Het vrouwtje legt vijf tot zeven witte, rood gespikkelde eieren, die in twee weken uitgebroed worden. Het mannetje helpt met het voeden. De jongen verlaten na twee weken het nest. Prachtig vogeltje hoor, maar ze zitten vaak erg hoog in de bomen.
En weg was ie weer:
Ik bereikte het einde van het lange pad, hier kwamen weer akkerland en boerderijen in zicht (zie ook google overzichtje). Er is hier een stuw geplaatst:
Het waterpeil (2525) staat weer bijna op normaal niveau (2530):
Dit lijkt op de bruinalg: overal te vinden waar water is, en dus ook in beken: er bestaan wel 20.000 soorten van!
De eerste gedachte die je hebt als je het ziet is vervuiling. Toch heeft dit kleine kiezelwiertje zeker wel een nuttige functie. Het is een fotosynthetische alg, dwz dat het bijdraagt aan de productie van zuurstof. Een grove schatting geeft aan dat ongeveer 20-40% van de zuurstof op de aarde gemaakt wordt door deze kiezelwiertjes.
Het water loop hier vanuit de beekloop (rechts) via de sluis over naar de Buulder AA (links):
Aan de rand van het bos staat een hoogzit. Ik heb hier geen zwijnensporen gezien dus ik denk dat hier reeën te zien zijn. Maar in het hoge gras waren geen pootafdrukken te zien natuurlijk. Ik heb op deze kaart gekeken of hij erbij staat maar dat was niet het geval: op deze leuke kaart staan de meeste jachthutten en hoogzitten van Nederland:
Niet alle hoogzitten zijn nl. voor de jacht; soms staan ze er ook om dieren te kunnen observeren:
De Buulder AA loopt hier tussen akkerland en bosrand door:
Uitzicht op de bolle akkers en boerenbedrijf aan de Blake Beemd:
Blik achterom:
Veel mos, riet en lage waterstand: : losgespoelde boomwortels en holle oevers zijn belangrijke schuilplaatsen voor larven van beekbewonende insecten:
Slechte foto....maar daar hoorde en zag ik een mooie grote bonte specht:
Blik op het bos:
Blik op het bos:
Mollenburcht: hier kon je mooi zien dat de verschillende hopen bij de burcht hoorden, even verderop een andere hopenformatie en dus een andere burcht:
De Buulder AA:
Hier gaat de Buulder AA met een bocht om naar links. Ook hier is een stuwtje geplaatst: door peilgestuurde drainage wil men vernatting van de omliggende landbouwgronden voorkomen:
Rood water duidt op kwelwater:
Oversteek-bruggetje terug het bos in:
Het pad dat hier loopt verwelkomt je met een bord:
we betreden het waterwingebied van Brabant Water:
Brabant Water had in dit gebied al langer een waterwinningsgebied met middeldiepe winning. Dat soort winning heeft invloed op het ondiepe grondwatersysteem. Het is slecht beschermd tegen verontreinigingen afkomstig van het maaiveld omdat afdichtende lagen ontbreken. Problemen met bestrijdingsmiddelen en bemestingsinvloeden treden daarom op. Bovendien was het waterproductiebedrijf verouderd, arbeidsintensief en toe aan modernisering. Brabant Water heeft het grootste deel van terrein in bezit en won van ca. 1950 tot eind 2013 grondwater uit het middeldiepe pakket met een puttenveld in het Buulderbroek. In 2014 zijn er plannen opgesteld voor verandering. Men heeft gekozen voor verdieping van de winning en modernisering van het bedrijf en de zuivering, maar ook om de verdroging aan te pakken. Men wil hogere grondwaterstanden en kwel die de ontwikkeling van elzenbroekbos bevorderen.
Om een beetje te begrijpen wat er tijdens deze wandeling allemaal te zien is, is enige uitleg nodig.
Het Buulderbroek is een nat bos in het beekdal van de Buulder Aa. In dit beekdal liggen ook andere natte natuurgebieden, zoals de broekbossen Risten en Cranendonckse Bos.
De meeste gronden rondom het Buulderbroek zijn in gebruik als landbouwgronden met hier en daar bebouwing. Het Buulderbroek is een waterwingebied. Het is verdroogd tgv peilverlaging in de Buulder Aa, het sloten- en rabattenstelsel in het bos en de middeldiepe winning door Brabant water.
Het grootste deel van het Buulderbroek is op rabatten gezet, het gebied watert af via een stelsel van greppels en sloten. In het reliëf zijn nog laagten en hogere delen te herkennen, zoals een oude loop van de Buulder Aa en een zijdal waarin de Weergraaf vanaf de hoger gelegen oostelijke gronden uitstroomt in de Buulder Aa.
Het Buulderbroek is door de provincie aangewezen als Natte Natuurparel. Natte Natuurparels zijn natuurgebieden met hoge (potentiële) grondwaterafhankelijke natuurwaarden. De provincie en waterschappen hebben afgesproken (2014) de benodigde hydrologische situatie voor de natuurdoelen in de natte natuurparels met voorrang te realiseren:
• Natuur: hogere grondwaterstanden en kwel die de ontwikkeling van elzenbroekbos bevorderen
• Landbouw: voldoende drooglegging om bedrijf voort te kunnen zetten
• Winning: een gemoderniseerde winning op dezelfde locatie, die beter in het gebied past
Elzenbroekbossen bevorderen.
De vegetatie bestaat vooral uit Vogelkers-Essenbos, opstanden Populier en op de natste delen Elzenbroekbos. Op de natte delen en in sloten en greppels komen basen- en vochtminnende soorten als Elzenzegge, Moeraszegge, Stijve- en Scherpe zegge en plaatselijk Bosbies voor. Aan de randen van het dal komen ook soorten van basenarmere natte standplaatsen voor, zoals Snavelzegge, Veldrus en Moeraswederik, die de gradiënt in het beekdal illustreren. Maar een groot deel van de bossen blijkt op verdroogde standplaatsen van Elzenbroekbos te liggen. Om weer optimale ontwikkeling van Elzenbroekbossen mogelijk te maken, zijn langduriger hoge en minder diep wegzakkende grondwaterstanden nodig en voldoende kwel. Vogelkers-Essenbos zal dan vooral op de wat hogere delen in het beekdal ontstaan, zoals op de oeverwallen en de randen van het dal.
Drooglegging landbouwgronden.
Rondom het Buulderbroek is landbouw aanwezig, ook in het beekdal van de Buulder Aa. Voor landbouw is een bepaalde grondwaterstand optimaal. Deze wordt middels het peilregime (uitgevoerd door het Waterschap) voor zover mogelijk nagestreefd in het gebied. De intensieve teelten zijn mogelijk door de drooglegging onder invloed van de waterwinning.
Hogere waterstanden door dieptewinning.
Binnen het gebied bevindt zich nu een drinkwaterpompstation voor verdiepte winning (13-09-2017 geopend) waarbij de capaciteit is teruggebracht met 1/2 miljoen kuub per jaar, in het kader van de strijd tegen verdroging. Het waterproductiebedrijf aan de Maarheezerweg levert per jaar ongeveer 3 miljard liter water aan de 35.000 inwoners en het bedrijfsleven van de gemeente Cranendonck en de gemeente Heeze-Leende. De diepere winning levert voor de natuur veel voordelen op. De natte natuurparel Buulderbroek kan weer in zijn oude glorie herstellen. Inmiddels zijn oorspronkelijke bewoners als het goudhaantje en de bonte vliegenvanger weer gesignaleerd. Het diepe grondwater is ook veel zachter (van 10 naar 6 dH) en bevat dus minder kalk waardoor het millieu minder wordt belast.
Greppels en sloten, en er groeit vanalles in: veel zeggensoorten:
Rood water duidt op kwelwater:
In het hele beekdal komt de kwel terug: kwelwater is van belang voor de elzenbosvegetatie:
Akkerlanden: het is gebleken dat het stoppen van de middeldiepe winning geleid heeft tot flinke verhogingen van de grondwaterstanden, namelijk tot 20 cm in natte perioden en tot 55 cm in droge perioden. Voor landbouw is een bepaalde grondwaterstand optimaal. Deze wordt middels het peilregime (uitgevoerd door het Waterschap) voor zover mogelijk nagestreefd in het gebied. De intensieve teelten zijn mogelijk door de drooglegging onder invloed van de waterwinning:
Eigenlijk zouden de rabatgreppels gedempt moeten worden. Een natuurlijke waterhuishouding voor elzenbroekbos betekent vooral oppervlakkige afstroming over maaiveld en via slenkjes. Maar omdat hier zoveel rabatten liggen zou dat erg duur worden en ook schade berokkenen aan de natuur. men heeft er daarom voor gekozen om greppels af te dammen en greppels die onder eenhelling liggen te dempen. Bomen zullen door vernatting afsterven en in fasen gekapt om verruiging te voorkomen.
Zo kan nieuw elzenbos ontstaan.
Om de natuurlijke afstroming te bevorderen werd een aantal hooggelegen wegen en paden verlaagd en op een aantal plaatsen waar dat niet kon werd de afstroming mogelijk gemaakt door duikers of bruggetjes. Al deze dingen zijn te zien op mijn foto's.
Zo kom je dus ook ruige stukjes tegen:
Nieuw elzenbroekbos in wording:
Blik achterom:
De grote lisdodde, hier veelvuldig aanwezig De grote lisdodde neemt vervuiling uit het water op:
Wel heel erg mooi hier. We hoorden de roep van een buizerd maar konden hem niet traceren:
Veel water: de elzen staan met hun voeten in het water:
Wat zal het hier in de zomer mooi zijn:
Zeggensoorten voelen zich thuis in dit natte bos:
De zon verscholen achter een boom:
Zes op een rij:
"Kijk niet meer om maar kijk naar mij en leun maar op mij"....mooie eikenboom:
Hij valt ietwat uit de toon (rij) maar houdt zich desondanks goed staande:
Erg moerassig, en prachtig om te zien:
Afdamming van greppels:
Berkenzwammen op een dode berk:
Hij zat hier ergens, die buizerd, maar waar.....
Soms gaat er ook wel eens eentje om:
Toen kwam ik aan bij het terrein van het waterpompstation van Brabant Water: hier ging ik rechtsaf, langs de afrastering en dan weer links om te kijken of daar wandelgelegenheid was:
Hier hadden veel wilde zwijnen huisgehouden:
Hier zaten weer veel vogeltjes, waaronder deze luidruchtige spreeuw. Ik hoorde hem in een nestkastje wat daar in een boom hing. Ze nestelen daar ook wel eens in, maar meestal in holtes in bomen. Ze tasten de bodem van weilanden en grasvelden af op zoek naar insectenlarven, zoals van de langpootmug:
Nieuw elzenbroekbos: prachtig!!!!
De klasse van de elzenbroekbossen (Alnetea glutinosae) is een klasse van bosgemeenschappen die voorkomt op zeer natte standplaatsen in beekdalen en laagveengebieden, en gedomineerd wordt door zwarte els en zeggensoorten. Kan je duidelijk zien op deze foto's:
De klasse van de elzenbroekbossen omvat plantengemeenschappen van zeer natte standplaatsen op veenbodems, die in de winter blank staan en in de zomer alleen maar oppervlakkig uitdrogen. De bodem vertoont veel microreliëf met hogere plaatsen rond de elzenstobben, afgewisseld met laagtes waarin heel het jaar door water blijft staan.
Veengrond is een grondsoort, die is opgebouwd uit gehumificeerd plantaardig materiaal. Deze natte, sponsachtige grondsoort is gevormd door afgestorven planten in moerassen en later bewaard gebleven onder natte, zuurstofarme omstandigheden. In Noord- en West-Nederland worden uitgestrekte veengebieden al honderden jaren vooral als weidegebied voor koeien gebruikt. Gedroogd veen is bruikbaar als brandstof (turf). Diep begraven veen, blootgesteld aan toenemende druk en temperatuur verandert in bruinkool of steenkool.
Normaal gesproken wordt dood plantenmateriaal snel afgebroken door de aanwezigheid van zuurstof en de werking van bacteriën. Vooral bij hoge temperaturen en droge omstandigheden gaat de afbraak snel. Bij aerobe afbraak ontstaan dan water en koolstofdioxide. Bij de afwezigheid van zuurstof treedt echter anaerobe afbraak op, waarbij methaan ontstaat. In natte en vochtige omstandigheden gaat de afbraak langzamer dan de ophoping, waardoor veenvorming optreedt. Veen komt vooral voor in gematigde vochtige streken. In Nederland en België is het meeste veen gevormd in het Atlanticum, waarschijnlijk door het vochtoverschot dat optrad door de overgang van naaldbos naar loofbos in die periode en de stijging van de grondwaterspiegel onder invloed van de zeespiegelstijging.
De bodem hier in het Buulderbroek bestaat uit lemige beekeerdgronden (veengronden met een humusrijke bovenlaag) met op enkele plaatsen veen, tegen de dalranden gaat dit over in zandgronden.
Mooiste foto's van vandaag:
Het was nog net mogelijk om hier te lopen, het was er wel behoorlijk nat. Kreeg natte voeten, maar wacht...dat zeg ik niet goed......hier krijg je geen natte voeten maar SPA-welness voeten haha....
Grappig: in de modder de pootafdruk van een ree:
Nog weinig insecten gezien, wel deze vlieg:
En op de valreep toch nog de buizerd gekiekt:
Ik zo kwam weer uit op het pad waar ik begon:
Wat een mooie indrukwekkende wandeling vandaag. Dacht ik op het eerste gezicht...bah...dit wordt saai, blijkt het een van de mooiste wandelingen tot nu te zijn geweest. Het was veel nattigheid wat ik zag, maar erg mooi om te zien. Toen ik eenmaal op internet had gelezen wat voor een bos dit is kreeg het voor mij meer betekenis en kon ik het alleen maar nog mooier vinden. Ik denk dat het hier in elke jaargetijde erg mooi zal zijn. Het is natuurlijk super leuk dat er moeiee gedaan is om dit ook voor publiek open te stellen en voorzieningen te treffen dat we hier in deze moerassige omstandigheden ook kunnen lopen. Ik zal hier zeker nog vaker terugkomen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten