Herfstwandeling op Gastelse Heide - Langbosch

Een mooie wandeldag vandaag: 12 graden...maar wel een heerlijk zonnetje. Goed voor een wandeling op de hei, daar is het altijd een paar graden warmer als de zon schijnt dan in het bos. Voor vandaag had ik de Gastelse Heide uitgekozen. Ik ben daar al vaker geweest, maar gister was ik er met mijn dochter en onze hondjes wandelen en zijn we ook het Langbosch ingewandeld. En daar was het me toch mooi! Ik had toen alleen mijn gsm bij me om foto's te maken....dus vandaag moest ik wel een keertje terug, maar dan met mijn goede camera :-).

Kaartje google maps:

De Gastelse Heide is een natuurgebied ten noordwesten van Gastel. Het natuurgebied bestaat uit bossen en heidecomplexen. Het gebied werd voor een aanzienlijk deel ontgonnen, waardoor een mozaïek van landbouwenclaves in het gebied ontstond. Ook werd een deel beplant met grove den: Het Langbosch genaamd. Omstreeks 1972 kwam aan de versnippering een einde. Bij ruilverkaveling kwamen de enclaves toe aan Staatsbosbeheer die ook de nabijgelegen natuurgebieden beheert. Door begrazing met wilde paarden worden de voormalige landbouwenclaves open gehouden. Het dennenbos wordt geleidelijk omgevormd tot een meer natuurlijk berken-eikenbos.

Voor uitgebreide interessante informatie over de heidevelden in ons land verwijs ik naar mijn blog: 

http://natuurfotografieanitasart.blogspot.com/search?q=putberg

De Gastelse heide bestaat dus uit cultuurgronden, heide en bossen. Het is een onderdeel van De Grote Heide. Hier stroomt ook de Naaste Loop die later overgaat in de Strijper Aa via het Langebosch naar het Goor in Soerendonk. De omringende natuurgebieden zijn: het dal van de Buulder Aa in het oosten, de Buulderbergse Heide en de Gastelse Heide in het westen, die aansluit bij de Groote Heide en een Natura 2000 gebied is. De Buulderbergse Heide is tegenwoordig een naaldbos, maar de Gastelse Heide is een heidegebied gebleven.

Google maps kaartje van mijn wandeling:

Via de weg het Kranen kom je voorbij het Soerendonks Goor (aan de rechterzijde) en even verder kun je aan de linkerkant de auto parkeren. Daar kon je voorheen via een klaphekje zo de Gastelse Heide op. Tegenwoordig staat er prikkeldraad met zwakstroom op. Er zal vast nog ergens anders een ingang zijn, want de wandelbordjes staan wel nog op het terrein dus ik nam aan dat je er wel nog mag wandelen.

Ik werd meteen al verwelkomd door prachtige vliegenzwammen die hier aan de linkerkant stonden:

De fijnschubbige boleet:

Hier stonden een paar mooie vliegdennen:

Aan de rechterkant een plek om de paarden vast te zetten om bv de hoefjes te verzorgen:

En al snel kom je dan aan op de hei:

Op de uitgestrekte heide hier zie je naaldbomen met hier en daar een berk of eikenboom:

Op de heide kom je weer heel andere paddestoelen tegen dan bv in het bos. Dit is de schubbige fopzwam (Laccaria proxima):

De naam fopzwam geeft al aan dat deze soort moeilijk te herkennen is. Dat geldt zeker voor wat de kleur van de hoed betreft. Een beter kenmerk vormen de lamellen. Deze schubbige fopzwam heeft een oranjebruine tot donker okergele hoed die helemaal bedekt is met vezelig schubjes. De oudere zwammen krijgen onregelmatige, korte ribbels, zoals je ziet op mijn volgende foto. De lamellen zijn bleek roze, vaak wit door de sporen en staan wijd uiteen. De steel is vrij dun, en later hol. Hij groeit vaak bij jonge naaldbomen en berken, vooral op zure grond en soms tussen veenmos. 

Een ander bijzonder mooi maar bij ons zeldzaam zwammetje is de grote speldenprikzwam  (Poronia punctata):

Het bijzondere aan dit zwammetje is dat hij alleen op paardenmest (zonder chemicaliën) groeit. Vroeger kwam hij veel voor, omdat men toen nog veel te paard ging en geen chemische geneesmiddelen gebruikte voor de dieren. Tegenwoordig komt schone mest alleen nog voor bij wilde paarden in natuurgebieden. Het is een saprofiet: hij bouwt zijn celmateriaal op door het opnemen van organische stoffen uit dode andere organismen.
Het is een kleine zwam met een spijker- tot tolvormig vruchtlichaam met een diameter van ongeveer 1 cm. De vruchtbare binnenkant van het tolletje heeft een aantal openingen (speldenprikjes). Dit zijn de toegespitste openingen van de zakjes met sporen. De kleur is aan de binnenkant wit tot cremegeel met zwarte stippen en aan de buitenkant wit met een grijze rand. De steel is zwart.
Leuk: weer een zaldzaamheid gefotografeerd!!

Ik naderde aan de achterkant van de heide de bosrand van het Langbosch, zie mijn Google maps kaartje. Zoals ik al zei is dit een deel van de Gastelse heide wat beplant werd met de Grove den die we ook wel pijnboom noemen, en vliegden als hij ergens alleen staat waarbij het zaad door de wind meegevoerd is en tot kieming is overgegaan:

De grove den was de ideale boomsoort voor de ontginning van heidevelden. In de 19e eeuw werd hij in groten getale aangeplant omdat men stuthout nodig had voor steenkoolmijnen. Hij is het mooist wanneer hij als solitair als vliegden op de heide staat. Daar ontwikkelt hij onder invloed van de wind vaak grillige vormen. In bossen vormt hij op oudere leeftijd rechte stammen. Onder gunstige omstandigheden kan hij 40 meter hoog worden en wel 600 jaar oud. Hij behoort tot de zogenaamde lichtbomen omdat hij veel licht doorlaat zodat er op de bodem plantengroei mogelijk is mits de grond niet te arm is. Alleen in bossen waar de pijnbomen erg dicht opeen staan (cultuurbossen), is het donker en groeit er verder nauwelijks iets.

Ik liep hier eerst nog een een stukje over de heide voorlangs de bosrand richting punt A op mijn maps-kaartje. Ook hier zag ik mooie paddestoelen:

Dit is de mooie grote parasolzwam (Macrolepiota procera):

Het is een schimmel met een lange steel en grote hoed en heeft gelijkenis met een parasol vandaar ook de naam. Het is een veelvoorkomende soort die groeit op natte grasgebieden. Groeien vaak in groepen (heksenkringen) maar staan ook alleen.

Jong exemplaar:

Toen kwam ik een konijnenburcht tegen:

Telkens als ik zoiets zie ben ik altijd heel erg benieuwd hoe dat er ondergronds uit zou zien. Vandaag heb ik t maar eens opgezocht op internet.

Konijnen leven in grote groepen in een uitgebreid gangenstelsel, welke grotendeels door zwangere vrouwtjes wordt gegraven. Mannetjes graven niet zoveel. Het hol wordt meestal aangelegd in een heuvel of helling:

De ingang heeft een doorsnee van 10-50 cm. Zo'n ingang is het begin van een lange gang die recht de grond in gaat en dan een scherpe bocht maakt. Zo zijn er meerdere ingangen. Ze komen allemaal uit in de zgn woonkamer. Ze gebruiken een ingang als hoofdingang, daar liggen ook de meestal keutels voor (links van mijn schoen):

en de andere zijn vluchtgangen. Overdag brengen ze veel tijd slapend door in die woonkamer. Want konijnen zijn schemerdieren, worden dus actief tijdens de schemering. Konijnen gaan zelden verder dan 400 meter van hun hol vandaan. De jongen worden geboren in een aparte ondergrondse nestkamer, ongeveer 75 cm onder de grond, gelegen aan het uiteinde van een 1-2 meter lange gang. Het nest is bedekt met gras en mos en vacht van de buik van de moeder. Het vrouwtje voedt de jongen gedurende 1 maand, en het mannetje beschermt ze tegen andere konijnen of gevaar. De jongen blijven in het nest tot ze kunnen lopen. Als het vrouwtje weg gaat maakt ze d ingang helemaal dicht met blad en aarde.

In het wild worden konijnen maximaal 9 jaar oud.

Jammer dat ik vandaag geen konijnen heb gezien, misschien moet ik in het voorjaar een keertje heel vroeg op pad.

Wat ik hier wel zag was het rendiermos. Het open rendiermos (Cladina portentosa) (in ons land het meest voorkomend) behoort tot de korstmossen, is struikvormig, groen-grijs gekleurd en heeft holle mergloze vertakkingen:

We kennen het allemaal van het gebruik met kerst. De naam is afgeleid van de vorm van de 'plant' die op een hertengewei lijkt. Want hij lijkt wel op een plant maar is het niet: deze levensvorm is een symbiose (samenlevingsvorm) tussen een alg en een schimmel. Hierbij hebben beide organismen profijt van elkaars aanwezigheid. De schimmel is in staat om mineralen uit de ondergrond op te nemen, de alg zet die dan weer om in bruikbare voedingsstoffen (de suikers). De algen worden beschermd door een weefsel dat bestaat uit schimmeldraden. Ze planten zich vegetatief voort. Dit kan door breuk. Als het korstmos door droogte bros en breekbaar is geworden, breken er stukjes af (bijv. door knagen van dieren, doordat er overheen wordt gelopen etc). Er ontstaat dan een soort van korstmosstekje. Maar het kan zich ook geslachtelijk voortplanten dmv sporen (door het schimmelgedeelte). Die worden opgeslagen in vruchtlichamen. Ze zijn roodbruin en zitten aan het uiteinden van de takken. Het mos kan in zeer extreme omstandigheden overleven.

De dauw van deze ochtend zorgde voor een mooie aanblik van de aanwezige spinnenwebben: ze glinsteren alsof er kristalletjes in zitten:

Dauw wil zeggen dat de luchtvochtigheid hoog is. Het zijn kleine

druppeltjes die tegen planten en sommige voorwerpen ontstaan, doordat de lucht zo is afgekoeld, dat waterdamp condenseert in druppeltjes. Zo gauw het weer warmer wordt en de zon alles gaat opwarmen, verdampen de druppeltjes weer  als sneeuw voor de zon. 

Ik kwam aan bij een pad dat het bos in leidde en kreeg meteen een heel apart gevoel.......misschien kwam het door de zonneharpen, misschien was het de ongereptheid....misschien de stilte.....misschien alles bij elkaar.....ik vond het hier heel erg mooi en waande me op een prettige plek ver vandaan de bewoonde wereld:

Er was hier veel mos en op diverse plekken stonden paddestoelen:

De tweekleurige vaalhoed (Hebeloma mesophaeum):

Een algemeen voorkomende paddestoel in de buurt van jonge naald- of loofbomen. Heeft een beige tot geelbruine, gebolde tot afgeplatte hoed (Ø 2-4 cm), donkerder, later (oranje-)bruin in het centrum, aan de randen aanvankelijk bekleed met zachtviltig velum:

Vliegenzwammen en andere kleine paddestoeltjes:

Dit is de zwartwordende stuifzwam (Lycoperdon nigrescens) :

Licht tot donkerbruin, omgekeerd peervormig vruchtlichaam (Ø 2-5 cm), bezet met naar elkaar toe gebogen stekels en met bruine korrels. Na het afvallen van de stekels blijft een hoekig patroon zichtbaar. Deze heeft zijn sporen al weggestoven:

ijslandse ponys op soerendonks goor
Het gebiedje (100 ha) is een van de oudste voorbeelden van voormalige landbouwgronden (mais en rogge) die na het beëindigen van het agrarische bedrijf in 1972 in begrazing zijn genomen. Door deze pony's: eerst waren het er 24, nu lopen er nog 10 rond. Staatsbosbeheer bracht deze landbouwgronden 40 à 50 jaar nadat ze in cultuur waren gebracht weer terug naar de natuur.


Door het gebied stroomt de Naaste Loop in de richting van Soerendonk.

Knoflookpad
Het Hondsven, een weinig buiten de Gastelse Heide in het landbouwgebied gelegen, is een van de weinige plaatsen in Noord-Brabant, waar de knoflookpad zich voortplant. Dit ven lag zeer geïsoleerd van overige natuurgebieden. Omstreeks 2010 werden enkele nieuwe poelen gegraven en zodanig ingericht dat de knoflookpad hier een biotoop kan vinden. Er werden ecologische verbindingszones aangelegd tussen het Hondsven en de nabijgelegen nieuwe poelen en natuurgebieden.

Aansluitende gebieden
De Gastelse Heide sluit in het noorden aan op het Soerendonks Goor, in het westen op de Groote Heide, in het zuidwesten op de Beverbeekse Heide en in het zuidoosten op een landbouwgebied met de Buulderbergse Heide.

De Gastelse Heide is ontsloten door wandel- en fietspaden.

Kuyperkaart 1840:

In 1840 omvat de gemeente Soerendonk, Sterksel en Gastel 152 huizen met 875 inwoners, verdeeld in de dorpen Soerendonk 89/560 (= huizen/inwoners), Sterksel 11/99 en Gastel 20/79 en de buurtschap Heikant 32/137.

Tot 1821 was Gastel een zelfstandige gemeente. Daarna voegde het zich een keer bij Soerendonk en Sterksel, en daarna nog bij Maarheeze. Nu is het al een tijdje deel van Cranendonck.



https://www.ecopedia.be/pagina/paddenstoelvriendelijk-beheer-naaldbossen





https://www.ecopedia.be/artikel/naaldbossen-nederland-bedreigde-levensgemeenschappen

pdf: https://ecopedia.s3.eu-central-1.amazonaws.com/pdfs/brochure-nmv-naaldbos-2016a.pdf

hier apart blog van maken


en van dit: paddestoelen de waarzeggers van het bos: https://www.veldwerkplaatsen.nl/veldwerkplaats/download/?f=108&d=presentatieeefarnoldsgrootbestandladenduurteven.47543b.pdf


bv zo vertellen:
Tijdens deze wandeling zag ik een aantal mooie exemplaren van het Gewoon eekhoorntjesbrood (Boletus edulis). Eekhoorntjesbroden komen in dennebossen niet meer zo heel veel meer voor. Maar er was veel meer te zien. VooAL mycorrhizasymbionten van de aanwezige GROVE dennen.
http://www.woudreus.nl/documents/artikeleefarnolds.pdf


https://www.google.com/search?rlz=1C1RLNS_nlNL835NL835&sxsrf=ACYBGNQGRJAqzXMrMr-3PTYL8S5p_hc-pA:1572295064911&q=mycorrhizasymbionten+VAN+DE+GROVE+DEN&tbm=isch&source=univ&sa=X&ved=2ahUKEwi_283G57_lAhUEZVAKHWOhBQsQ7Al6BAgGECQ&biw=1388&bih=607


 De wandeling bracht onder andere tientallen Bruine ringboleten (Suillus luteus), Melkboleten (Suillus granulatus) en Koeienboleten(Suillus bovinus) aan het licht. Vooral aan de noordoostkant op het talud van de duinrug stond het vol Levermelkzwammen
Levermelkzwammen (Bron: Martijn Oud)
met paddenstoelen. Behalve groepen Leverkleurige melkzwammen (Lactarius hepaticus), Smakelijke melkzwammen (Lactarius deliciosus) en Valse cantharellen (Hygrophoropsis aurantiacus) waren er tientallen Vliegenzwammen (Amanita muscaria) en Koeienboleten te zien. Uiteindelijk werd het een hele waslijst met waargenomen paddenstoelensoorten. De meest bijzondere waren wel de Witbruine ridderzwam (Tricholoma albobrunneum, RL: Kwetsbaar) en de Gele ridderzwam (Tricholoma equestre, RL: Bedreigd). De zeer veeleisende Gele ridderzwam komt hier opvallend veel voor. Het is een soort van droge, zure tot neutrale, zeer voedsel- en humusarme zandgrond (Cladonio Pinetum). Dennenbossen met zoveel Gele ridderzwammen zijn in Nederland vrijwel nergens te vinden. Je moet er niet aan denken dat dergelijke naaldbossen worden gekapt.


zwartwordende stuifzwam:
https://werthof.home.xs4all.nl/paddenstoelen/basidiomycetes/ga216010%20lycoperdon%20foetidum.html

grote speldenprikzwam:
https://www.allesoverpaddenstoelen.nl/PadvdMnd/pvdm_n_dec14.htm