donderdag 13 september 2018

Grote gele aardkruiper (Chilopoda) (duizendpoot) in mijn tuin

Vandaag zag ik een duizendpoot in mijn border bij het omspitten:



Duizendpoten en miljoenpoten hebben ongeveer dezelfde vorm en een heleboel poten. Toch zijn ze niet nauw verwant. Er zijn dan ook grote verschillen tussen beide groepen. Wel zijn het allemaal geleedpotigen. De duizendpoten zijn vrij nauw aan de insecten verwant. Onvolwassen duizendpoten en miljoenpoten noemen we nimfen.
Duizendpoten hebben per segment een paar poten, kunnen hard lopen, zijn felle rovers en hebben gif, waarmee ze hun prooi kunnen verlammen. De grootste duizendpoot op aarde wordt tot 30 cm lang en eet vogeltjes en muizen. Hij kan in gevangenschap zeker tien jaar oud worden. In de Benelux zien we vaak twee typen duizendpoten: de kortere, bredere en vaak donkere soorten, die heel erg hard kunnen lopen en de langere, blekere soorten, die wat minder snel zijn en in de grond leven. Beide typen vind je vooral onder stenen en hout.


Dit is de zgn grote gele aardkruiper, onderfamilie Geophilidae. Hij is in veel opzichten een wat afwijkende duizendpoot. De gele aardkruiper is 30 tot 40 mm lang en heeft 49 tot 57 segmenten.
Er zijn exemplaren gevonden met een lengte tot bijna zeven centimeter. Hij heeft een een afgeplat lichaam met een duidelijke kop en twee antennen. De kaken zijn gemodificeerde poten die verbonden zijn met gifklieren. Hij heeft een paar puntoogjes, waarmee alleen bewegingen en licht en donker kunnen worden waarnemen.Hoewel redelijk snel, is het toch lang niet zo'n hardloper als de stenenlopers. En deze duizendpoot jaagt wel, maar is de enige duizendpoot bij ons die ook graag aan plantenwortels knabbelt. Hij is op sommige plekken zelfs een schadelijk diertje! Lastig te bestrijden, omdat hij ook nog knabbelt op een diepte van meer dan 30 centimeter. Omdat zijn huid dun is en gemakkelijk uitdroogt, verbergt hij zich overdag en jaagt 's nachts als het koeler is. Bij ernstige droogte trekt hij dieper de grond in. Ik vond hem bij het omspitten van mijn tuinborder. Ik had hem even op een lepel opgeschept om hem beter te kunnen bekijken maar bracht hem gauw weer terug in de tuin. Hij kroop weer snel terug in de grond want vaak worden ze dan door vogels of insecten opgegeten.


De beweging van deze duizendpoten is meer gravend dan lopend en de verplaatsing van de poten dient om het lichaam als het ware voort te duwen.
Ze voeden zich met andere kleine bodemdiertjes, geleedpotigen en regenwormen. Mannetjes deponeren pakjes sperma (spermatoforen) op een soort webje, welke door vrouwtjes worden opgepakt.  De vrouwtjes leggen in het voorjaar tot vroege zomer groepen van 50 tot 60 eitjes in de bodem of tussen verrot hout.  Ze wachten tot alle eitjes uitgekomen zijn. Vrouwtjes van sommige soorten  leggen hun eieren één voor één, bedekken ze met deeltjes aarde en laten ze verder alleen. Vrouwtjes van sommige soorten  bewaken hun eieren en jongen tegen vijanden door om ze heen te gaan liggen. Ook likken ze de eieren om ze te beschermen tegen uitdroging en schimmels.
Pas uitgekomen duizendpoten hebben slechts zeven lichaamssegmenten en dus ook zeven paar poten, maar bij elke vervelling komt er telkens een segment bij en daarmee ook een paar poten.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten