De dazen hebben een slechte reputatie omdat ze mensen en vee lastig kunnen vallen. De vrouwtjes voeden zich met eiwitrijk bloed (meestal van runderen en paarden maar soms ook van mensen) wat nodig is voor de voortplanting (ontwikkeling van eieren in hun achterlijf.) Vooral bij warm en windstil weer slaan de vrouwtjesdazen toe. De slachtoffers worden opgespoord aan de hand van de koolstofdioxide die door uitademen in de lucht terechtkomt. Daarnaast reageren ze sterk op warmte, bijvoorbeeld door inspanning. Kleur lijkt minder van belang te zijn, al hebben de meeste soorten een voorkeur voor donkere kleuren. In hoeverre geur een rol speelt is niet bekend.Voor de rest leven dazen van nectar en stuifmeel. De Gewone Regendaas steekt vrijwel meteen. De Gewone Goudoogdaas blijft even zitten voor die gaat steken. Ook haakt die veelal eerder af dan de Gewone Regendaas, als je verder loopt (meestal na zo'n 50 m).
Dazen zijn ook bekend vanwege hun prachtige ogen met allerlei kleuren, vlammen en strepen. Deze oogkleuren verdwijnen echter heel snel als ze dood gaan. Ze hebben geen specifieke vijanden. Ze worden gegeten door allerlei insectenetende dieren zoals vissen, vogels en spitsmuizen.
Er zijn 7 genera: de Gifoogdazen (Atylotus), Goudoogdazen (Chrysops), Regendazen (Haematopota), Knobbeldazen (Hybomitra), Runder- en Paardendazen (Tabanus) en Langsprietdazen (Heptatoma). Van de Bloemdaas (Philipomyia) en de Hommeldaas (Therioplectes) zijn slechts een enkele waarneming bekend.
De Runder- en Paardendazen (Tabanus) (8 soorten) lijken op de Knobbeldazen, ze hebben alleen geen haren op de ogen en geen knobbeltje op het voorhoofd zoals de Knobbeldazen.
De algemene soorten zijn de Grijze runderdaas, de Grauwe runderdaas en de kleine Runderdaas. De andere vijf zijn zeldzaam of zeer zeldzaam.
Zo, dat was even heel veel info over de verschillende soorten dazen. Nu wat over de kleine runderdaas op mijn schutting:
De daas die vandaag op mijn schutting zat was dus de kleine runderdaas (Tabanus Bromius). Hij is ongeveer 13,5-15 mm groot. Ze vliegt van mei tot begin september. Wil je een daas goed kunnen onderscheiden dan heb je eigenlijk specifieke foto's nodig. Maarja, ik zie een insectje en denk: even leuk een foto van maken. Dus dan heb ik die specifieke foto's meestal niet. Zij, het is een vrouwtje, bleef daar ook maar stil zitten in de zon:
Er zijn meestal minstens drie of vier foto's nodig, 1. kop van opzij met informatie vorm en kleur van de antennedelen, vorm en kleur van strepen, vlammen in de ogen en oogdelen met verschillende facetten groot en kleiner, 2. kop van voren met bijvoorbeeld informatie over glanzende delen op het voorhoofd, de aanwezigheid van een ocellair bultje (knobbel), 3. hele vlieg van boven, liefst met open vleugels zodat de kleurtekening van het achterlijf goed te zien is, en 4. van opzij met duidelijk zicht op het haltertje en de zijkanten van het achterlijf die vaak kenmerkende kleurvlekken en beharing hebben . Een belangrijk kenmerk is eventuele beharing van de ogen (bijv. Knobbeldazen) wat het best te zien is van foto's van de kop van boven genomen.
Kijk maar eens op deze prachtige veldtabel van EIS kenniscentrum over de determinatie van dazen:
https://www.eis-nederland.nl/DesktopModules/Bring2mind/DMX/API/Entries/Download?command=core_download&entryid=807&language=nl-NL&PortalId=4&TabId=563
Op blz 40 staan de runderdazen beschreven. In het kort omschreven heeft de kleine runderdaas transparante vleugels met bruine aders en de samengestelde ogen hebben slechts één opvallende violet-rode transversale band, die je echter alleen goed kunt zien van onderen of recht van voren. Bij de mannetjes raken de ogen elkaar in het midden. Bij de vrouwtjes zijn de ogen iets van elkaar gescheiden. Dit is dus een vrouwtje. De kop is zilvergrijs. De mesonotum is grijzig en steunt tegen de kop aan. De buik is zwart, harig en draagt drie rijen geelachtige vlekken. De ventrale zijde van de buik is lichtgrijs. Op deze foto kun je nog een beetje de gekleurde band ogen zien:
Eis Nederland hoopt dat deze prachtige gids ons zal inspireren en dat we onze waarnemingen van dazen willen doorgeven. Die informatie draagt bij aan de kennis over het voorkomen en de verspreiding van dazen, maar ook over de biodiversiteit. Je kunt je waarnemingen doorgegeven via www.waarneming.nl en www.telmee.nl
afb: Eis Nederland
Geen opmerkingen:
Een reactie posten