Mama.....wat is dit voor een insect?

Regelmatig krijg ik van mijn dochters een appje met een foto van een insect met de vraag: "mama, wat is dit voor een insect"?
Dan hebben ze weer eens een leuk beestje gezien en zijn benieuwd wat het is. Wetend dat hun moeder handig is in het determineren...haha....en het leuke is dat ik zo soms ook insecten zie die ik nog niet eerder heb gezien. Dus het mes snijdt van twee kanten.

Deze harige borstel is de rups van de Phegeavlinder Amata phegea. Voor een uitgebreide beschrijving zie mijn andere blog: 

http://natuurfotografieanitasart.blogspot.com/search?q=phegea+vlinder

Nee, dit is geen libel, al zou je dat op het eerste gezicht wel denken. Het is de Vierlijneendagsvlieg (Ephemera glacops). Inderdaad eentje welke ik nog niet eerder heb gezien. In ons land komen 40 van de 2000 soorten voor. Veel soorten zijn zeldzaam en komen voor bij beken. Er zijn slechts weinig soorten algemeen in Nederland. Deze zijn onder te verdelen in: een groep grote gele soorten, kleine witte soorten en middelgrote donkere soorten. Deze glaucops behoort  tot de groep grote gele soorten (de andere 2 zijn Ephemera vulgata (het meest gezien) en Ephemera danica) en staat op de rode lijst.

Wat je op de foto goed kunt zien is dat het insect in rust zijn vleugels steil boven zijn lichaam omhoog klapt. Hierdoor is hij goed te herkennen....als je het weet...haha.

Eendagsvliegen behoren tot de familie Haften: dat zijn ranke insecten met een teer lichaam, 2 paar vleugels, grote ogen, korte borstelachtige antennes en 2 of 3 lange staartdraden. De driehoekige, geaderde voorvleugels, die groter zijn dan de achtervleugels, zijn doorzichtig of bruinachtig. Ze worden 1 tot 3,5 cm lang.

Ze behoren tot de oudste nog levende gevleugelde insectensoorten en vliegen al miljoenen jaren op de aarde rond. Ze leven het grootste deel van hun leven onder water maar zodra ze uit het water komen zijn ze letterlijk ten dode opgeschreven want ze kunnen in dat stadium niet meer eten. Het volwassen stadium heeft enkel de voortplanting als doel en ze leven daarom slechts enkele uren tot enkele dagen. 

De larven (nimfen) leven in het water. Dat duurt meestal een jaar. Als ze volwassen zijn, zwemmen of kruipen ze naar het oppervlak. Daar barst de huid binnen enkele seconden open en een volledig gevleugeld insect komt tevoorschijn. Dit is echter nog niet het uiteindelijke volwassen dier, maar een zogenaamd sub-imago. Geholpen door luchtstromingen vindt het diertje een rustige plek, waar het in enkele minuten tot enkele uren nogmaals vervelt tot het volwassen dier (imago). Ze hebben dus 2 gevleugelde stadia, wat uniek is.
Het subimago is te herkennen aan de matte, ondoorschijnende vleugels.

Ze hebben een hevig maar heel erg kort liefdesleven.
De dansende mannetjes vormen zwermen boven of in de buurt van het water. Als een vrouwtje in de buurt van zo'n zwerm komt, wordt ze gegrepen en vindt meteen de paring plaats. Daarna sterft het mannetje. Gewoonlijk binnen een uur legt het vrouwtje haar eieren in het water en sterft ook. Het uitkomen van het sub-imago gebeurt gewoonlijk in de avond en tegen de morgen zijn de dieren dood.
De zwermende dieren vormen een welkome prooi voor libellen, zwaluwen en vleermuizen, de massaal stervende dieren zijn een lekkernij voor de vissen. Van het feit dat vissen eendagsvliegen erg lekker vinden, wordt in de hengelsport dankbaar gebruik gemaakt. Vele kunstvliegen zijn uiterlijk op deze diertjes gebaseerd.
Nou, wat een mooi en bijzonder insect. Op de site van Naturalis kun je de eendagsvlieg determineren:

https://determineren.nederlandsesoorten.nl/linnaeus_ng/app/views/matrixkey/index.php?epi=107

Nog zo'n harige rups. Dit is de plakker ook wel de zigeunermot genoemd (Lymantria dispar). Hij heeft prachtige blauwe en rode stippen. Dankt zijn naam ws omdat zijn voorkomen Europa, Afrika en Noord-Amerika bestrijkt.

De plakker is een nachtvlinder uit de familie van de donsvlinders (Lymantriidae). De rupsen kunnen tot 7 cm lang worden en zijn zeer variabel van kleur. Meestal hebben ze een grijze grondkleur en een geelachtige lijntekening. Op de eerste vijf segmenten zitten meestal twee blauwe en op de achterste zes twee rode rugwratten. De kop is licht geelbruin met op de voorzijde twee zwarte strepen. Ze verpoppen in een los spinsel in bastspleten van een boom of onder een steen. De vlinder komt vooral voor op de warmere plaatsen in open eikenbossen. Er komt één generatie per jaar voor. De vliegtijd is van halverwege mei tot en met augustus. Soms kan de plakker als plaaginsect optreden, vooral op eikenbomen. Maar deze was dus in de tuin van mijn dochter komen aanwaaien. En mooi of niet: de zigeunermot is een van de meest destructieve plagen van hardhout bomen in het oosten van de Verenigde Staten. Het wordt vermeld als een van de 100 meest destructieve invasieve soorten wereldwijd.

Dit was een moeilijke. Mijn dochter had achter onder de terrastegels allemaal zandhoopjes waarbij zich deze bijtjes ophouden. Het zijn dus zandbijtjes. Het determineren was nog niet zo eenvoudig. Je kunt ze moeilijk goed fotograferen want ze zijn klein en snel. Deze foto is dus uitvergroot. Het is de geelgerande tubebij (Stelis punctulatissima).

Tubebijen zijn kleine (slechts 3-4 mm), vrij kale, vaak zwarte koekoeksbijen die verschillende geslachten als gastheer hebben: Tronkenbijen, Klokjesbijen, Metselbijen of Wolbijen. Deze schijnt een voorkeur te hebben voor de grote wolbij. Ze vliegen op diverse soorten planten voor nectar: ze halen zelf geen stuifmeel, dat doet de gastvrouw. Te zien van mei tm augustus.
Alle zeven soorten tubebijen stonden op de Rode Lijst (RL) 2003, met een kwalificatie van 'kwetsbaar' tot 'zeer ernstig bedreigd'. De Geelgerande tubebij lijkt zich goed te handhaven en is in 2018 van de Rode Lijst verdwenen maar wel nog vrij zeldaam.
De geelgerande tubebij is een zwarte koekoeksbij met lichte segmentranden, vrijwel onbehaard en opvallend gepuncteerd. Doorschijnende, crème-witte achterranden van tergieten die op haarbandjes lijken. Bij het vrouwtje is het achterlijf vlak, bij het mannetje naar beneden gekromd.