maandag 2 maart 2020

Wandeling Buulderbroek: hoge waterstand

Vandaag weer eventjes wezen wandelen in het Buulderbroek. De laatste paar keren dat ik er was viel het op dat het water er zo hoog stond. Er is natuurlijk ook wel veel water gevallen de laatste maanden. Volgens Weeronline viel tot nu toe in het hele land gemiddeld 142 mm neerslag. Normaal valt in februari 55 mm water. In 1946 viel ook veel regen: 138,6 mm. In 2002 was het 129,3 mm. Wat dus eigenlijk wil zeggen dat het de natste februari is sinds begin dat men deze metingen doet. Maar het was ook de op één na zachtste februari-maand sinds 1901. Het was gemiddeld 7,2 graden, terwijl het normaal gemiddeld 3,3 graden is in februari. Leuk, deze statistiekjes!
Verderop in dit blog zal ik iets vertellen over de grondwaterstand.

Nu is het zo dat een broekbos zoals hier het Buulderbroek, voorkomt op zeer natte standplaatsen die 's zomers hooguit oppervlakkig uitdroogt en 's winters meestal onder water staat. Het wordt hier nat gehouden door kwelwater. De overstromingen bij hoog water kunnen elk jaar maanden lang duren. Daardoor kunnen sommige plekken (haast) onbegaanbaar zijn en treedt veenvorming op waardoor heel wat variatie in de structuur kan optreden : stamvoeten, stronken, grote gras- en zeggenpollen en dood hout vormen dan eilandjes, waarop dieren en planten het wat droger kunnen hebben. Dat is allemaal duidelijk te zien hier in het Buulderbroek: (zie ook mijn andere blogs over Buulderbroek)

Het pad aan het begin van het bos:


Het water stond nu zo hoog, dat het hier over het fiets(loop)pad heen kwam:


Op 17-02 zag het er nog zo uit:


Op 03-02:




Dit bos noemt men dan ook een elzenbroekbos: de zwarte els en de berk zijn de belangrijkste boomsoorten. Daarnaast groeien er ook specifieke struiken (grauwe wilg, braam, framboos en zwarte bes), kruiden (elzenzegge, wolfspoot, moeraswalstro en blauw glidkruid) en mossen. Er komen in broekbossen betrekkelijk weinig zeldzame planten voor omdat ze nauwelijks eigen plantensoorten kennen. De soorten die er groeien, komen nl. bijna ook allemaal op andere plaatsen voor. Ze hebben echter wel een grote waarde voor andere categorieën: paddestoelen, insecten, amfibieën en reptielen, en vooral voor vogels. Er komen tal van bedreigde en zeldzame soorten voor zoals houtsnip, waterral, rietzangers, karekieten, wielewaal, tuinfluiter, roerdomp, ijsvogel en purperreiger. En laat ik die laatste vandaag nu toevallig (voor het eerst hier) gezien dacht te hebben: hij of zij zat hier op het pad verderop maar vloog op toen hij ons hoorde:


Even later streek hij neer op een kale boom aan de rechterkant en kon ik een foto  maken: hehe, had ik nu de telelens maar bij me:


De purperreiger (Ardea purpurea) behoort tot de reigerfamilie. Hij is donkerder, kleiner en vooral slanker dan de blauwe reiger. Hij heeft een kenmerkende bruinoranje nek met zwarte strepen. In vlucht vallen vooral de ver uitstekende poten met lange tenen op. De roep klinkt als een rauw "krekk". Het is een echte moerasbewoner. Hij is een stuk zeldzamer dan de algemene blauwe reiger en trekt in het najaar naar Afrika en overwintert slechts incidenteel in Nederland. Of dit nu een overwinteraar is of een "vroege teruggekeerde vogel".....??

Nou.....ik werd gauw uit de droom geholpen: ik kreeg van waarneming een bericht dat het (helaas, want dat was natuurlijk wel heel erg mooi geweest) toch echt een blauwe reiger was en geen purperreiger. Jammerrrrrrr...ik dacht echt dat het  een purperreiger was omdat hij er wat gedrongen uitzag.

De blauwe reiger (Ardea cinerea) dus: de meest geziene van de reigerfamilie in ons land. Je ziet hem veelal aan het water zitten om voedsel te zoeken. Misschien leuk om te weten: in vroeger eeuwen al broedden er grote aantallen blauwe reigers in Nederland. In 1298 werd melding gemaakt over het bezit van een reigerkolonie vande erfgenamen van Floris V in Amstelland. 

En daar gaat ie weer: 


Nu ik weet dat ze hier zitten ga ik natuurlijk nog eens rustig op de uitkijk staan hier en mooiere foto's proberen te maken. Het is hier prachtig:


Ondanks al die nattigheid was er ook al een sprankje lente te bekennen: de wilde narcis:




De doorwaadbare plaats was sinds de storm niet meer begaanbaar: een grote boom was precies over de betonnen plaat gevallen en de stapstenen waren te glad:


Deze foto is van 17-02 na de storm Ciara:


Maar dan neem je gewoon een ander pad, het maakt niet uit, het is hier overal even mooi. Tot slot kwam ik op het laatste deel van mijn wandeling nog oog in oog te staan met een paar reeen. Maar daar heb ik een apart blog over gemaakt:

.............................................................................................................................

Zoals ik al zei aan het begin van mijn blog voor degenen die het interesseert nog wat info over het grondwaterpeil en de hoge waterstand van nu in dit broekbos.
Vandaag las ik nl. een nieuwsbericht dat de grondwaterstanden in Noord-Brabant op de meeste plekken hoger dan gemiddeld zijn voor deze tijd van het jaar. Door de vele neerslag en de inzet van waterschappen en boeren om zoveel mogelijk water vast te houden, lijkt het erop dat er misschien geen beregeningsverbod op de graslanden voor april komt.

Om de voorraad grondwater te kunnen beschermen, houden de Waterschappen de grondwaterstanden continu in de gaten. Voor mijn regio is dat Waterschap de Dommel.
In Brabant meten 112 peilbuizen constant de grondwatertoestand in Brabant. Per peillocatie wordt de grondwaterstand met die van de afgelopen 10 jaar vergeleken. Die vergelijking geeft een beeld of het droger, normaal of juist natter is dan normaal. Op hun kaartjes zijn de meeste peilbuizen nu groen- en blauw gekleurd.

https://www.dommel.nl/grondwaterstanden-actuele-situatie

Op hun site zijn de actuele grondwaterstanden te vinden. Daar ben ik ook wel nieuwsgierig naar. Hieronder volgt een kaart van de  grondwaterstand van nu en de afgelopen 10 jaar: 

https://embed.hydronet.com/embed.aspx?id=6200&h=b4b15f45e9

rood: waterstand veel lager dan normaal voor deze periode van het jaar
oranje: lager dan normaal
groen: normaal/ gebruikelijk
donkerblauw: veel hoger dan normaal
wit: geen data beschikbaar

Op deze kaart zie je de grondwaterstanden die er met die 112 peilbuizen gemeten worden. Als die stand op 1 april lager is dan de ondergrens die voor dat meetpunt in het voorjaar is bepaald, kleurt een bolletje rood. Kleurt meer dan de helft van de bolletjes in een deelgebied rood dan kan het waterschap op 1 april een verbod instellen voor grondwateronttrekking voor het beregenen van graslanden. Dat verbod geldt dan voor de maanden april en mei. Het waterschap neemt een besluit per deelgebied.
Ik heb mijn regio opgezocht (Cranendonck) en op het bolletje geklikt: het bolletje was donkerblauw: dat betekent inderdaad dat de grondwaterstand nu veel hoger dan normaal is voor deze periode van het jaar:


Maar we zijn nog niet uit de zorgen..... Als het de komende twee maanden niet meer serieus gaat regenen dan is er op 1 april toch nog een reële kans op een onttrekkingsverbod. Want op 1 april wordt gekeken wat de stand is van de grondwaterpeilen. Als deze op te veel plekken laag is, dan kan het waterschap alsnog een onttrekkingsverbod instellen voor het beregenen van graslanden met grondwater:
100 mm regenval is te droog (dan komt er een beregeningsverbod), 150 is normaal en 250 is te nat.

Maar hoe hoog is het peil nu dan eigenlijk?
De provincie Brabant  heeft 2 grondwatermeetnetten, waarmee de grondwaterstand en de kwaliteit van het grondwater worden gemeten. Daarnaast meet de provincie in natuurgebieden die afhankelijk zijn van grondwater de mate van verdroging. Onderstaande link is hun website:

https://grondwaterstand.brabant.nl/nl/map/topography,assetgroup$be1ef6ac,wmslayer$42a9f70/point/@51.4100,5.4626,12/-2Days0Hours+0Days3Hours

Op deze site ga je naar het meetnet grondwaterstanden voor Brabant en kun je zien waar de peilbuizen staan. Kies er een en lees vervolgens in de linker kolom de waarden af. Ik koos Leenderbos; de plaats waar ik vaak en het liefst ga wandelen: Buulderbroek gaf helaas geen gegevens voor met meetpunt (Budel):




Op 2 maart: 25,29 NAP


Naast het nauwlettend in de gaten houden van de grondwaterstanden moeten boeren zich ook nog houden aan veel regels omtent het uitrijden van mest. Vanaf half februari mag er weer mest uitgereden worden over de akkers. Als de grond nog te nat is, kan op sommige akkers mogelijk pas later in het jaar bemest worden. Boeren met volle mestputten en zompige akkers en weilanden zijn nu met die hoge waterstanden dus niet echt blij.
Te veel mest in het water of op het land is nl. niet goed voor het oppervlaktewater en het grondwater. Ook omdat er soms drinkwater van wordt gemaakt. Boeren moeten zich daarom aan regels houden als ze mest gebruiken.
Om te voorkomen dat zijn giertanks vol raken zal een boer mest gaan uitrijden zodra dat officieel mag. Vroegtijdig uitrijden van drijfmest is verboden en heeft maar een beperkte bemestingswaarde. Door het koude weer is er dan nog weinig bacteriële activiteit, zodat de drijfmest nauwelijks wordt omgezet tot stoffen die planten (later) kunnen opnemen. Bovendien levert het hinder op voor de omgeving, zeker als het niet meteen wordt ondergewerkt. De mest spoelt uit naar het grondwater en zorgt ervoor dat het nitraatgehalte in het drinkwater hoger wordt. Dat geeft weer extra werk voor drinkwaterbedrijven die meer moeite moeten doen om (relatief) schoon water te produceren en dan gedwongen worden de kosten daarvoor aan de afnemer (de boer dus) door te berekenen.

leuke link over het uitrijden van mest en de natuur: https://animalfreedom.org/paginas/informatie/mestuitrijden.html

Maar...in ieder geval is het wel gunstig dat het grondwaterpeil nu weer een beetje hersteld is na de droogte van de afgelopen zomer. Neerslagtekort in de zomerperiode is overigens een normaal verschijnsel. Het treedt ieder jaar op. Maar een neerslagtekort ontstaat als er meer water verdampt dan dat er neerslag valt. En dat is van invloed op vocht in de grond voor landbouw en natuur.
De waterschappen zullen er alles aan doen om  de grondwaterstand op peil te houden door het water vast te houden daar waar het kan en het te infiltreren in de grond. Ook door de waterpeilen in sloten, kanalen en weteringen zo veel mogelijk in te stellen op maximaal proberen ze de grondwaterstanden verder te laten stijgen en eventueel te herstellen.

Mijn foto's in diverse blogs van dit jaar van dit gebied (Buulderbroek) laten inderdaad een hele hoge waterstand zien. Het is leuk te weten hoe dat komt. Een broekbos is nu eenmaal een nat bos en je ziet er weer heel andere dingen als in een gewoon loofbos of naaldbomenbos, met ander bomen, struiken, insecten en noem maar op. Ik heb er nu in alle jaargetijden gewandeld en het is er altijd mooi. Maar je moet er oog voor hebben. Het banjeren door de modder is eigenlijk ook best wel leuk........ik vind het wel wat hebben. Dus ik heb weer erg genoten vandaag en ben blij dat ik oog in oog gestaan heb met een ree. Kijk voor dit laatste naar mijn volgend blog.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten