Wandeling de Putberg-Leenderbos: vosje gespot!

Ik was hier al eens eerder geweest, voor info over dit gebied zie blogpost: 
http://natuurfotografieanitasart.blogspot.com/search?q=putberg 

Dit gedeelte heet "De Putberg":

Vandaag hebben we dit stuk gelopen, waarvan het stuk beneden de Witsemdijk nog bij "de Heide" hoort:

De Heide is een droog natuurgebied ten noorden van Soerendonk. Je vindt hier bos, heidegebiedjes, zandverstuivingen en enkele vennetjes:

Je waant je hier ver weg van de bewoonde wereld en kunt er heerlijk genieten van de prachtige vergezichten en de stilte om je heen.

Vroeger was dit gebied een dicht bos maar in de steen- en bronstijd werden voor de landbouw grote stukken bos gekapt. Op de heide die ontstond graasde vee, vooral schapen. Na lange tijd verdween op veel plaatsen de heide door overbegrazing. Daar kreeg de wind grip op het zand. De laagtes en heuvels die door de zandverstuivingen ontstonden zie je nu nog. In de vorige eeuw is hier weer bos aangeplant.

Zoals op het google maps kaartje te zien is, de auto geparkeerd op de parkeerplaats bij de Putberg. Via het klaphekje het heide/bosgebied binnen getreden en over het rechtdoorgaande zandpad naar het open heidegebied gelopen. Dan terug via het pad midden door het bos, vervolgens rechtsaf tot je weer aankomt op de Witsemdijk. Daar weer door een klaphekje om de weg over te steken. Het heidegebied wat hier ligt heet De Heide. Er liep een mooi zandpad richting bos:

Blik naar links:

 Aan de rechterkant zat een blauwe reiger te fourageren:

Blauwe reigers zijn echte sloot-food specialisten en eten het liefst vis, maar vullen hun menu ook graag aan met mollen, muizen en grote insecten zoals sprinkhanen. Aan mollen was hier geen gebrek: veel molshopen te zien, en veel hopen waren ahw uitgegraven. Of dat de reigers dat gedaan hebben weet ik niet, het schijnt dat uilen, buizerds, ooievaars, wezels, hermelijnen en vossen ook graag een molletje lusten. 

Vroeger waren blauwe reigers erg schuw en leidden een verborgen leven, maar tegenwoordig blijven ze gewoon rustig zitten als je voorbij loopt:

Er is wel een leukigheidje te vertellen over deze reigers: ze hebben een zeer speciaal groetgedrag als ze naar het nest komen vliegen. De aanvliegende vogel groet door het oprichten van zijn veerkuif en maakt daarbij speciale begroetingsgeluiden. Zijn partner antwoord door de hals te strekken. De ouders voeden hun jongen ook netjes op want, als de jongen groter zijn, begroeten zij ook hun ouders.

En daar kwam er nog een aangevlogen, natuurlijk wilde ik proberen daar een aantal opnames van te maken:

Oeps, geen tijd gehad om focus op AI servo te zetten:

Hun leefgebied is overal waar ondiep water in de buurt is (hier lag ook een ondiep watertje) dat in voldoende voedsel voorziet. Om te broeden zijn bomen onmisbaar en liefst ook nog graslanden waar ze mollen en muizen kunnen zoeken. Ideale plek hier dus.

Blik achterom naar Witsemdijk:

Eerder heeft Staatsbosbeheer hier dood hout weggehaald, en er vervolgens heide gezaaid. Dan bloeit de heide binnen 2 jaar, maar verlies je veel insecten die in dat dode hout leven. Door het houtstrooisel te laten liggen kan het wel 8 tot 10 jaar duren voordat zich een volwaardig heidegebied ontwikkelt maar dat is een natuurlijke ontwikkeling en beter voor de biodiversiteit.

En het is was hier waar mijn wandelcompagnon zei: pssst...kom eens zachtjes hierheen....., en we in de verte een mooie vos zagen staan: zij stond muisstil en keek ons aan: tenminste ik denk dat het een zij is, waarschijnlijk is het een zogende moervos, op zoek naar voedsel voor haar jongen:

We hadden weinig seconden om een foto te maken: we stonden zelf  helaas achter een kale boom, en toen waren ook nog de takken in focus in plaats van de vos, maar ja...niet geschoten is altijd mis! Enkele seconden later, draaide zij zich rustig om en verdween weer uit het gezichtsveld. Ons opgetogen en verwonderd achter latend.

Wat was dit mooi. Ik had nooit gedacht hier een vos te zien. Ze leek ook zo groot. Maar schijn bedriegt want in de winter lijkt een vos door de lange vacht en dikke staart veel groter dan hij in werkelijkheid is: niet veel groter dan een flinke kat. De vos heeft een oranjebruine, rode of bruingrijze vacht, korte poten en een langgerekt lichaam.

We vervolgden het pad tot aan de rand van dit bosje aan de linkerkant waar dat over ging in een opkomend maisveld:

We gingen voor het mailsveld weer naar links om dit bosje in te gaan, in de hoop de vos nog een keertje te kunnen zien. Het was hier ruig en ongerept maar geruisloos lopen kon je zo natuurlijk niet. Voordat wij haar zouden zien had ze ons natuurlijk allang gehoord en geroken.Wel heel avontuurlijk....lekker struinen buiten de begaanbare paden. Op de achtergrond het maisveld (lichtgroen). Wonderbaarlijk dat dat samengaat: maisveld en heide! De boeren zullen hier wel flink moeten sproeien.

De vos komt in vele leefgebieden voor, zowel in bos en parken, heide en venen, duinen, polders en landbouwgebieden maar ook aan de randen van of in dorpen en steden. Hij leeft waar voldoende voedsel en dekking is en jaagt bij voorkeur in het overgangsgebied van biotopen omdat daar het meeste voedselaanbod is. 

Met al die heuveltjes en dalen, de heide en voldoende ruigtes om te schuilen is dit een uitgesproken landschapje voor vossen. 

Maar het is helemaal niet zo gemakkelijk om een vos te zien te krijgen. Door eeuwenlange bestrijding zijn ze mensenschuw geworden en gaan bijna alleen in het donker op pad. De meeste kans is er in mei tot juli, 's ochtends heel vroeg, als de wijfjes nog lang in touw zijn om de jongen van voedsel te voorzien. 

We hebben overal goed gekeken maar hij of zij liet zich niet meer zien:

Aan het einde van dit bosje, toen we weer aankwamen richting open veld aan de Witsemdijk, kwamen we bij een heuvellandschapje en zagen we een vossenburcht en vele holen: waarschijnlijk is ze hierheen gevlucht:

We roken hier ook een typische zwavelgeur. Het biotoop wordt afgebakend met geursporen, voornamelijk urine en uitwerpselen, die worden geplaatst op duidelijk zichtbare en ruikbare plaatsen, maar vooral op vaak gebruikte plaatsen. Over het algemeen bakenen alleen de dominante moervossen het territorium af met urine. Een van de componenten van de vossengeur is chemisch geïdentificeerd als 3-methyl-2-buteen-1-thiol. Wat zwavelhoudend is en vandaar dus die zwavelgeur.

Het hol van een vos is zelf gegraven of van een konijn of een das. De ingang van het vossenhol heeft een diameter van ongeveer 25 á 30 centimeter. De doorsnee van de pijp (gang naar het hol) is ongeveer 20 cm. Het komt voor dat vossen zelfs hun hol delen met konijnen en dassen. Een zelfgegraven hol bevindt zich meestal in een zandbank, onder een omgevallen boom, tussen boomwortels of onder rotsen en heeft vaak twee tot vier ingangen. Een groot hol, met meerdere ingangen, wordt een burcht genoemd. Meestal gebruiken alleen drachtige vrouwtjes het hol. Buiten het voortplantingsseizoen verblijft hij overdag meestal op beschutte plaatsen.

Sporen voor het vossenhol:
Het lijkt op een passpoor in rul zand. Het loopspoor van een vos loopt bijna nooit in één rechte lijn, het spoor wisselt omdat hij zo'n speurneus is. De afdruk lijkt erg op die van een hond. Een hondenafdruk is echter ronder en de afdruk van een vos is meer ovaal (plaatje outdooridee). Bij de vos loopt het lijntje ‘vrij’, bij de hond overlapt hij de voetkussens (zie groene lijn). Maar hier in het losse zand is zo'n afdruk natuurlijk niet zo duidelijk te zien:

Ik heb haar aangemeld bij Waarneming. Veel vrijwilligers geven hun waarnemingen van de vos door, waardoor er een redelijk goed beeld van zijn verspreiding is. Op de website van Nature Today lees je dat er nog wat zogenoemde 'witte' plekken op de verspreidingskaart te vinden zijn. Dit zijn plekken waar het voorkomen van de vos eigenlijk nog onbekend is. Geef je waarneming van de vos dus door via Telmee.nl en Waarneming.nl.

In het wild kan de vos zo'n tien jaar oud worden. De meeste vossen worden echter niet ouder dan 3 jaar. Jacht is de voornaamste doodsoorzaak. Ook worden veel vossen slachtoffer van het verkeer. Ze kunnen ook ziektes hebben, zoals schurft en hondsdolheid. Verder zijn ze ook drager van vlooien, teken en een serie parasieten waarvan de vossenlintworm de belangrijkste is. Dus raak nooit de keutels aan van een vos!

Nog enkele foto's van de omgeving:

De Witsemdijk kam weer in zicht:

Kruising met de Strijperdijk:

En lopend over de Strijperdijk weer terug naar de parkeerplaats. Wat een leuke wandeling. Het is heerlijk stil op de heide en als de zon schijnt aangenaam warm. En wat leuk dat ik een vos heb gezien. Ik zat er helemaal vol van haha....ik ga er binnenkort nog eens heen.