Vervelling van een nimf van de Zuidelijke boomsprinkhaan (Meconema meridionale)

Vandaagwas ik getuige van iets heel bijzonders: ik zag ik een vervellende sprinkhaan. Op zich niet zo bijzonder maar dat je het ziet gebeuren is wel bijzonder! Puur toeval dat ik dat zag, hij lag op de stoep waar ik liep. De grootste kans om sprinkhanen te zien is nl. van half juni tot eind september. Dan zijn de meeste dieren volwassen; ze vallen dan op doordat ze geluid maken en daar kun je ze vaak ook al aan herkennen. Als we een extreem warm voorjaar hebben zul je ze eerder horen.

Het was echt heel bijzonder om te zien. Het beestje kroop vooruit over de stoep om het velletje van zich af te schudden en kwam zo langzaam tevoorschijn uit het te klein geworden omhulsel. Ik heb hem daarna in het gras gezet  zodat hij niet vertrapt zou worden en kon bijkomen van dit gebeuren.

Men noemt dit een onvolledige gedaanteverwisseling, de sprinkhaan groeit in een aantal fases. Het exoskelet, de harde buitenwand, splijt open, het insect kruipt eruit en begint aan een volgend stadium. Het oude exoskelet blijft achter.

Ze is dit jaar slechts 47 keer gezien in ons land: (Waarneming):

De meeste soorten sprinkhanen overwinteren als ei. De vrouwtjes sterven nadat ze in de zomer eitjes gelegd hebben. De eieren gaan in rust en kunnen, afhankelijk van de soort en de omstandigheden, tot enkele jaren in de bodem blijven. In het voorjaar komen de jonkies uit het ei. Deze lijken al erg op volwassen dieren, maar de vleugels zijn nog niet ontwikkeld. Na elke vervelling groeien de vleugels een stukje en na de laatste vervelling zijn ze volgroeid. Dan pas zijn de mannetjes in staat om geluid te gaan maken.

Nederland heeft 47 soorten sprinkhanen. Dat zijn er best veel. Door het warmere weer ontwikkelen sprinkhanen zich niet alleen sneller, maar rukken zuidelijke soorten ook op naar het noorden. De afgelopen 25 jaar zijn maar liefst 5 zuidelijke soorten voor het eerst in ons land aangetroffen.

De zuidelijke boomsprinkhaan is een rechtvleugelig insect (krekels en sprinkhanen) uit de familie sabelsprinkhanen.

Mannetjes worden ongeveer 13 mm groot, de vrouwtjes ongeveer 16 mm. Ze hebben een lichtgroene kleur met een duidelijke gelige streep van vooraan bij de kop tot aan het einde van het achterlijf. Midden op de achterkant van het halsschild zit een bruine vlek. De zeer kleine vleugels zijn ongeveer even groot als het halsschild. De mannetjes hebben draad-achtige cerci die doet denken aan krekels. Het vrouwtje heeft een vrij lange, sabelvormige legbuis die iets naar boven gekromd is. Ik hoop nog een keer een volwassen exemplaar te zien.

De zuidelijke boomsprinkhaan lijkt op de boomsprinkhaan maar is duidelijk vrijwel ongevleugeld zijn, in tegenstelling tot de boomsprinkhaan. Nimfen van deze laatste soort hebben nog geen ontwikkelde vleugels maar duidelijk zichtbaar zijn de vier vleugels in aanleg, in tegenstelling tot de twee vleugelstompjes van de zuidelijke boomsprinkhaan. Dat kun je mooi zien op mijn foto.

De soort is pas recentelijk bekend in ons land (1980) en komt niet algemeen voor maar is alleen bekend van enkele geïsoleerde populaties. Men vermoed dat deze sprinkhaan is meegelift op plantentransporten uit Zuid-Europa.

De zuidelijke boomsprinkhaan is als volwassen insect actief gedurende de maanden augustus en november, de mannetjes laten zich vooral horen tussen zeven uur 's avonds en drie uur in de nacht. Het lokgeluid wordt gemaakt door met de poten op de ondergrond te trommelen, en bestaat uit korte series van ongeveer zes tikken. Best wel bijzonder.

De sprinkhaan leeft van kleine diertjes die op planten leven, zoals bladluizen, en kan dus gezien worden als een nuttige soort.

Hier op de site van EIS kun je een prachtige overzichtskaart van deze sprinkhanen downloaden:
https://www.eis-nederland.nl/DesktopModules/Bring2mind/DMX/API/Entries/Download?command=core_download&entryid=742&language=nl-NL&PortalId=4&TabId=563

EIS-Nederland is 2011 een nieuw atlasproject gestart om het voorkomen van de sprinkhanen in Nederland in kaart te brengen. Zie de projectpagina op waarneming.nl. : https://www.eis-nederland.nl/sprinkhanen

Nog een andere mooie site:
https://www.panneweel.be/images/natuurstudie/20180920-Sprinkhanen-kl.pdf






https://www.nederlandsesoorten.nl/linnaeus_ng/app/views/species/nsr_taxon.php?id=169844&cat=media