Het is weer winter, en dat is te merken ook. Na een heerlijk lange warmte periode is het nu dan toch winters koud. Met in de nacht temperaturen rond het vriespunt. Toen ik vanochtend uit het raam mijn tuin in keek zag ik dat alles bedekt was met een laagje rijp. Dat vind ik altijd zo mooi om te zien. Zeker als de zon dan ook schijnt: dan glinstert alles zo mooi.
Rijp is een neerslag. Bij neerslag vallen waterdruppels of ijskristallen uit de lucht. Er zijn veel soorten neerslag: motregen, regen, ijzel, sneeuw, sneeuwkorrels, ijsregen, hagel, zachte hagel, dauw, rijp, mist en nevel. Het is natuurlijk prachtig om in al deze situaties foto’s te maken. Maar bij rijp moet je vroeg je bed uit, want zodra de temperatuur boven 0 uitkomt, zullen de ijskristallen snel smelten. Nu was ik een beetje laat uit mijn bed maar gelukkig zou het de hele dag rond het vriespunt blijven en met een lekker zonnetje erbij. Een mooie gelegenheid dus om zgn “rijp-foto’s” te gaan maken; al had ik eigenlijk een vooropgezet plan om te gaan kijken of er inmiddels misschien toch nog paddenstoelen te bespeuren zijn. Want de afgelopen weken is het wat de paddestoelen betreft armoe troef. De sporen kunnen op zich wel goed tegen droogte maar ze hebben vocht nodig om zich te ontwikkelen. Tijdens mijn wandeltochtjes in de herfst zag ik ze amper.
Op dus naar de Panbossen, waar ik andere jaren veel prachtige paddestoelen heb kunnen fotograferen. Ik liep het pad richting de Rummeling, en meteen na de boomkap-plek zag ik een bankje waarop piepkleine paddestoeltjes zich omhoog werkten uit een spleet tusssen de balken:
Het flauwe zonnetje dat het bankje verlichtte wierp een mooie schaduw over het geheel:
Prachtig die kristalletjes , het zijn echte miniatuurkunstwerkjes:
Met de zon niet direct in de lens kun je leuke foto's met tegenlicht maken en verschijnt er bokeh op de achtergrond:
De volgende twee foto's zijn de mooiste die ik vandaag heb gemaakt. Ik heb er ook echt mijn best voor gedaan. Ben op ooghoogte gegaan en heb zodanig ingezoomd dat t mooi binnen het frame van de zoeker pastte: de kristalletjes zijn kraakhelder haha....
Even vergroot:
En deze wonderlijke speling van de natuur...zoo mooi:
Maar de meeste paddestoeltjes zag ik op de grond, en dan moest ik ook nog goed kijken, want ik zag alleen bruine en die vielen niet goed op door al die bruine kleuren van de afgevallen bladeren:
De afgevallen blaadjes hadden een mooi rijprandje en glittertjes op het blad zelf:
Sterk genoeg om door het gebladerte heen omhoog te kruipen:
Misschien is het wel leuk om wat te vertellen over het fenomeen rijp.
Rijp is een witte aanslag die ontstaat bij temperaturen onder nul door de overgang van waterdamp in ijs. Het geeft je foto’s een beetje een sprookjesachtige look vind ik. Het ontstaat meestal tijdens een rustige, heldere nacht op voorwerpen, die snel warmte verliezen door uitstraling naar de ruimte: als de temperatuur onder het vriespunt komt terwijl de omgeving nog warm is van de dag ervoor. De waterdamp gaat dan direct over in ijskristalletjes, bv. op het raam van buiten geparkeerde auto's na een koude winternacht. Dit proces heet (ver)rijpen of desublimeren.
Rijp kan ook ontstaan doordat de waterdamp bij afkoeling eerst als dauw neerslaat en daarna bevriest. Diat noemen ze dan rijm.
Rijp heeft een kristallijne structuur, meestal in de vorm van naalden, schubben, waaiers of veren, afhankelijk van de vochtigheid van de lucht, de temperatuur, de warmtecapaciteit en warmtegeleiding van het voorwerp en de temperatuur en beweging van de lucht. Dat is op mijn foto's mooi te zien.
Rijp kan ook ontstaan door capillaire werking, vooral in het geval van planten of grond. In dit geval onttrekt een ijskristal water uit kleine kanaaltjes, waardoor het ijskristal van binnenuit aangroeit.
De rijp is rond zonsopgang op zijn mooist, zegt men. Je kunt dan van het mooie ochtendlicht gebruik maken wat je landschapsfoto’s een mooie warme gloed geeft aan de witte koele kleuren van de winterse kou. Ook dat is op mijn foto's van de bomen mooi te zien.
Bij een erg wit landschap loop je kans op onderbelichte foto's omdat je camera het grijs gaat corrigeren en je foto wat grauwig wordt. Dan kun je het beste in de M stand fotograferen en de foto's bewust iets over te belichten. Of in RAW schieten, zodat je later nog correcties kunt toepassen op je foto.
Ik heb mijn foto's vandaag echter allemaal in de automatische stand gemaakt. Het ging vandaag meer om close-ups en de juiste mooie compositie.
Naast rijp ontstond er door het vocht in het bos en het zonlicht ook zonneharpen, dat vind ik altijd ook zo mooi om te fotograferen:
Gelukkig stond er weer wat meer water in het Sterkselsch kanaal:
Een paar close-ups:
In de zon verdwijnt het rijplaagje snel:
Galappeltjes:
En het is vreemd om in december nog rode bramen aan de struiken te zien:
Gewoonlijk hangen die maar tot en met begin oktober aan de struiken maar door het warme weer hebben ze nog lang kunnen rijpen. Veel vogelsoorten en zoogdieren zoals muizen en vossen zullen blij zijn met dit lekkere hapje.
Gaaf wielspoor van een grote tractor: met rijp!!:
En sporen van het wilde zwijn, misschien maar een enkele:
Ze wroeten met hun slurfachtige verlengde snuit in de bovenlaag van op zoek naar wormen, insecten, larven, paddenstoelen, eikels en allerlei ander voedsel. Soms vind je dan bij die stukken omgewoelde grond sporen en uitwerpselen. Had ik even geluk vandaag, ik zag idd keutels liggen: van een wild zwijn:
Hehe...eindelijk een paar boomstobben met zwammen:
De Dennevoetzwam:
De beroemde Tonderzwam:
Daar het in de herfst nog steeds warm en droog was en nu de eerste nachtvorsten zich aandienen zullen we niet veel paddestoelen meer zien. Paddestoelen, die grotendeels uit water bestaan, verdwijnen ook in een natte herfst als de temperaturen onder nul zakken.
Toen ik even van het pad afging het ongerepte bos in, zag ik meer paddestoeltjes; op deze plek stonden veel beuken en sparren en groeiden kleine paddestoeltjes tussen het mos: een prachtig gezicht met die rijplaag:
Af en toe een iets grotere paddestoel:
Een Russula:
Paddestoelen slaan wel vaker een jaartje over, maar wat de gevolgen van langdurige, extreme droogte op het ondergrondse mycelium zal zijn, moet de komende jaren blijken. De gevolgen zullen wel per soort verschillend zijn, In Nederland komen ruim 5000 soorten paddenstoelen voor, dus dat wordt nog een heel karwei.
Volgens de Nederlandse Mycologische Vereniging, staat inmiddels 62 procent van 1800 goed onderzochte soorten op de rode lijst van kwetsbare of bedreigde paddenstoelen. Hoofdoorzaak is een achteruitgang van geschikte groeiplaatsen. Verzuurde bodems door meststoffen en verdroogde bodems door ontwatering vormen ook een belangrijke oorzaak. Overal in Nederland wordt het water na een buitje regen te snel via sloten, beken en rivieren afgevoerd waardoor de grondwaterstand sterk is gedaald.
Maar soms is een bepaalde plek toch geschikt genoeg om water vast te houden en kan er zich een lekker zachte deken van mos vormen zoals hier. Dat ziet er niet alleen heerlijk fris uit maar is ook belangrijk voor het klimaat in het bos. Mos kan nl. heel veel water opnemen en ook lang vasthouden. Om je een indruk te geven: 1 hectare met mos bedekte bosgrond kan 30.000 liter water opnemen en dat gedurende enige weken mondjesmaat weer afgeven aan de bodem!!!
En tussen dat mos groeien veel ieniemini paddestoeltjes: het is een Mycenasoort. Er zijn wel 80 soorten van. Het zijn kleine, sierlijke, langgesteelde, dunvlezige, plaatjeszwammen, met gewelfde of klokvormige hoedjes en met een (doorschijnend) gestreepte rand:
Het was wel heel erg stil in het bos: er kwam slechts een andere wandelaar voorbij en ik zag hooguit wat vinkjes en boomklevers hoog in de bomen. Heerlijk was het om zo even rustig in dit prachtige bos te lopen. De zon zag kans om hier en daar door de bomen heen te schijnen waardoor het bladerdek een mooie warme gloed kreeg:
Dit zijn waarschijnlijk franjehoedjes:
Deze prachtige paddestoel had ik nog nooit eerder gezien. Het is de gewone (nou ja..gewone...)franjezwam (Thelephora terrestris). Ik vind haar prachtig. De zwam is waaier-tot rozetvormig, de rozetten zijn vaak onderling vergroeid. Ze kan enkele dcm's groot worden. De bovenkant is viltig, vezelig, grijs tot roest of chocoladebruin, de gewimperde rand is lichter van kleur. Ze is te vinden bij vooral jong loof- en naaldhout op voedselarme grond. Vaak rond stammetjes en in nabijheid van mossen. Prachtig!
Haha, niet handig om een paddstoel enkel zo te fotograferen, moeilijk te zeggen wat het is:
Waarschijnlijk zo eentje:
Dit bijzonder opvallende paddestoeltje is het oranjegeel koraaltje (Ramariopsis crocea): ik zag het zomaar, uit het niets, heel klein zo'n 2-3 cm, maar wel opvallend door de felle safraangele kleur. Ze is zeldzaam, staat op de Rode Lijst als kwetsbaar. Daarom heb ik het aangemeld bij waarnemingen.
Het lijkt inderdaad op een koraal; wat kan de natuur toch mooi zijn!
Eenmaal weer terug bij de auto heb nog wat groen blad gefotografeerd, dat zag er ook zo mooi uit met die rijp:
Zo te zien de Grote bereklauw, wiens levensaders mooi zichtbaar zijn door de zon:
De omheining van de parkeerplaats had een dikke laag rijp:
Dat waren de foto's van vandaag, van mijn wandeling door de Panbossen. Waar ik vorig jaar heel veel mooie verschillende paddestoelen zag, en nu slechts een paar maar waarvan ik enkele nog niet eerder had gezien. Ik wilde foto's maken met "rijp" en ik moet zeggen dat dat mooie resultaten gaf. Dat had ik niet verwacht. Mijn mooiste foto heb ik gebruikt om mijn retoucherings-software-trials uit te proberen, zie mijn volgende blogpost:
Al met al een zorgelijke ontwikkeling die we met zijn allen moeten aanpakken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten