Wandeling in bossen Klaterspeel

Vandaag een wandeling gemaakt in de bossen van Klaterspeel bij het landgoed Mariahoeve. Het was zwaar bewolkt en het motregende heel fijntjes, maar dat weerhield me er niet van om toch mijn camera mee te nemen. Als alles nat is, is de natuur des te mooier: de kleuren zijn dan intenser.

Overzichtje van google maps:

Ik had op het landgoed zelf willen gaan wandelen maar dat is helaas niet toegankelijk voor het publiek. Het landgoed is omrasterd. De bossen eromheen zijn wel vrij te bewandelen.

Het landgoed Mariahoeve (ca. 250 ha) ligt in de gemeente Leende, tussen de A2 en de spoorlijn Eindhoven - Weert. Landschappelijk is het een gevarieerd terrein bestaande uit vnl. dichte bossen, weiden, vennen, wildakkers en heideveldjes.  De bossen zijn van uiteenlopende leefijd. Het is er erg afwisselend, er lopen veel goed begaanbare zandpaden doorheen.

Van oorsprong bestond dit hele gebied uit woeste onontgonnen heidegronden op een hoge dekzandrug. Na 1900 werden de heide en grasplaggen vermengd met mest van het vee. Dat leverde vruchtbare akkerbodems op.  Dit was het begin van de ontginning van de heidegronden. Tot 1900 deed men alleen aan bosaanplant. Rond 1940 waren er slechts hier en daar nog kleine heideveldjes over.
De Zevenhuizer- en Oistriksche heide, oorspronkelijk een heide- en stuifzandgebied met enkele vennetjes in dit gebied, werd tijdens de Eerste Wereldoorlog aangekocht door de Amsterdammer Josef Laimböck, een handschoenenhandelaar afkomstig uit Stumm (Tirol, Oostenrijk). Hij had zijn fortuin gemaakt met lederwarenzaken in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Haarlem en Utrecht. In 1918 kreeg hij een bouwvergunning voor een hoeve op het 225 hectare grote landgoed. De Mariahoeve werd gebouwd als ontginningsboerderij en vernoemd naar Josef's vrouw Maria.

Josef, Maria, zoon Franz en dienstbode Anna Baudoin hebben van begin 1921 tot medio 1922 op de Mariahoeve gewoond. Niet lang dus. Josef's zoon Franz heeft zijn vader geholpen met de aanplant van de Amerikaanse eiken aan weerszijde van de lange oprijlaan.
In 1922 kocht Dhr. Amsing, landbouwer, voor fl. 64.000 de Mariahoeve, toen 227 ha  groot. De koop was inclusief een uitgebreide inventaris. Op de schrale grond werd het gemengd bedrijf toegepast en rogge, haver en aardappelen werden verbouwd. Op de achtergrond de hoeve:

Deze boerderij bleek in de jaren 30 van de 20e eeuw niet meer te renderen, mede ook doordat in die tijd vanuit de VS goedkoop graan op de Europese markt kwam. Het terrein werd in 1938 voor 65.000 gulden aangekocht als beleggingsobject door de Noord-Hollandsche levensverzekeringsmaatschappij te Alkmaar, die er naaldhout plantte en het verpachtte als jachtgebied.
Zo ontstond het huidige gebied, waarin sommige percelen nog herinneren aan de vroegere landbouwactiviteit. Over het terrein loopt nog een onverhard pad, dat in oude kaarten genoemd wordt als "Weg van Oosterik naar Maarheeze".

Later zijn ook enkele grotere plassen ontstaan, door zandafgraving ten behoeve van de aanleg van de N2.
In 1976 werd op een deel van het terrein de golfbaan van de Leender Golfclub Haviksoord geopend. Het landgoed is in bezit van de "Hofsteestichting".

Tot zover de geschiedenis van dit landgoed. Laten we mijn foto's gaan bekijken die ik in de bossen ten zuiden van het landgoed vandaag heb gemaakt:

Ik had mijn auto geparkeerd aan de achterzijde van het tankstation aan de A2, via de Klaterspeelweg die parallel loopt aan de A2: dit is het hoofdpad wat dwars door het bos naar de sterkselseweg loopt:

 Het was er wel hobbelig en erg nat. Er mogen geen motorvoertuigen in. Bij het eerste zijpad rechtsaf gegaan, richting weiland, omdat ik hoopte een roofvogel op een paaltje te zien daar. Ik zie ze er vaker als ik via de Klaterspeelweg voorbij het weiland naar Leende rijdt:

Dit bos ziet er weer zo totaal anders uit als alle andere bosjes waar ik al geweest ben: groener, dichter, rustiger:

Er groeit zoveel mos, omdat het er natuurlijk erg beschaduwd is door de bomen, soms lijkt het wel of het mostapijt licht geeft in de duisternis, dat is erg mooi om te zien:

De paadjes slingeren leuk door het bos:

Toen kwam ik aan de rand van het bos met het weiland in zicht...maar helaas...geen roofvogels...ik hoorde ze ook niet.... Op de achtergrond de A2:

In de zomer vind je hier in de bosranden op zonnige plekken mierenhopen.

Ik heb het al vaker gezegd: soms kun je met foto's toch niet precies dat laten zien wat je werkelijk ziet: dit was zo'n prechtige boom met zijn 3-voudige vertakking; aan het blad te zien een Amerikaanse eik:

En deze Corsicaanse den, deels omgeknakt, maar nog steeds erg mooi, het leek wel een paraplu:

De Corsicaanse den is hier aan de rand van het bos waarschijnlijk aangeplant als natuurlijk windscherm. Maar ze worden ook aangeplant vanwege het timmerhout. De stammen daarvan werden in de Limburgse mijnen gebruikt als stuthout. Sinds de mijnen zijn gesloten, wordt het hout toegepast in bijvoorbeeld plaatmateriaal voor de bouw. Op Landgoed Mariahoeve zijn nog steeds sporen van het agrarische verleden te vinden. Sommige akkers en weilanden stammen nog uit die tijd. Hier is te zien hoe de bomen erg dicht op elkaar staan. Waar geen bomen groeien grijpt het pijpenstrootje zijn kans:

Ik kreeg het gevoel dat dit een heel ongerept rustig bos was waar weinig mensen komen. Maar het vreemde was dat hier over een flink traject sporen waren van een ATB-cross-circuit, dat had ik hier totaal niet verwacht, later zag ik dat hier een route voor door het bos is uitgestippeld:

Altijd leuk om te zien: zwammetjes op een berkenstronk:

De storm van laatst heeft ook hier goed toegslagen. Zooooo zonde:

Open plek waar de wind als met een domino-effect een rits bomen heeft omgelegd:

Het eerste infobord:

Hier ging ik het pad in:

Gewoon mooi: 

De bossen van Landgoed Mariahoeve bestaan voornamelijk uit Corsicaanse den, Grove den en Fijnspar. Deze soorten stonden hier in vroeger tijden niet. Ze zijn aangeplant voor de houtoogst. Productiebossen zoals dat heet. Eens in de vijf jaar worden de bosvakken "gedund". De bomen die daarbij overblijven, krijgen de ruimte om zich verder te ontwikkelen. De omgezaagde bomen worden verkocht aan een houthandelaar. Vroeger werd er met de hand gezaagd, tegenwoordig gebeurt dat mbv een houtoogstmachine. Dat is sneller en veiliger. En de zaag snijdt aan twee kanten, want met de opbrengst van de houtverkoop worden bijvoorbeeld de paden op het landgoed  Mariahoeve onderhouden, maar ook projecten voor natuurontwikkeling betaald! Mooi toch?

Het is een mooi breed pad midden door het bos:

Ook hier waren best veel bomen omgewaaid door de storm:

Kiekje laag bij de grond:

Toen zag ik iets vreemds: ik dacht ooohhh, mooie gave grote paddestoel...maar bij een nader onderzoek bleek het van steen....wat doet dat nou hier zo in het bos: heeeel vreemd.....

Hier zag ik rechts in de verte een ree voorbij rennen, het was te snel en te ver weg om te fotograferen, en helaas heb ik het niet meer gezien. Ik zal er nog eens terug gaan vroeg in de schemering, misschien maak ik dan meer kans, dan zijn ze actiever. Want er zit wel grofwild zoals reeën, damherten en edelherten, op het landgoed maar ook in het omringende bos. Soms steken ze overdag ook wel eens een pad over. Pootafdrukken op de grond en vraatsporen aan jonge bomen verraden de aanwezigheid van deze hoefdieren.

Het grofwild op Mariahoeve laat zich echter niet altijd rustig bekijken. Aan de grootte en de kleuren van de dieren, het gewei en de grootte van de groep, kunt je snel zien of je te maken hebt met het edelhert, het damhert of het ree.
Het edelhert is het grootste van de drie. Ze leven in groepen, roedels genaamd. De mannelijke dieren dragen een gewei. Het damhert is kleiner dan het edelhert, maar groter dan het ree. Net als edelherten leven damherten in roedels en dragen de mannetjes een gewei, dat er echter anders uitziet. De kleuren van het damhert variëren sterk, maar anders dan edelherten hebben ze vaak lichte stippen op hun rug. Het ree is het kleinst van de drie. Reeën leven veelal alleen, maar soms ook in een klein groepje, dat bij reeën een sprong wordt genoemd. Het mannetje, de reebok, heeft een klein gewei. Wat ik zag was idd een ree.

Het is hier zo rustig en zo mooi, je waant je alleen op de wereld. Helaas heeft de storm van laatst hier ook behoorlijk huis gehouden:

Dit vond ik wel zo'n opvallende verschijning, hij viel echt op tussen de Corsicaanse dennen: de fijnspar: echt een heel mooi solitair exemplaar:

Hier zien we weer duidelijk een stuk productiebos. Hier en daar staan of liggen dode bomen. Voor zover ze geen gevaar opleveren voor de omgeving, laten ze die staan. Spechten en andere vogels zoeken hier voedsel of bouwen er een nest:

Want ook in productiebossen komen natuurlijk dieren voor. Roofvogels, zoals de buizerd en de havik, maken hun nesten in de fijnsparren. Dode stammen in het bos zijn een voedselbron voor de kleine bonte specht en zwarte specht. Ik heb wel een buizerd gehoord maar kon hem jammer genoeg niet traceren. Nu ik me zo interesseer in alles wat ik zie en hoor tijdens mijn wandelingen leer ik ook de geluiden van de vogels beetje bij beetje kennen. Dat is erg leuk!

Ik bereikte een klein heideveldje (zie google kaartje aan begin van deze blogpost). Op de heide leven andere diersoorten dan in het bos. Op zonnige dagen kan het erg warm worden op de heide en omdat er tussen de heidestruiken weinig wind staat, zijn deze terreinen erg aantrekkelijk voor bijvoorbeeld vlinders zoals de kleine parelmoervlinder en kleine vuurvlinder. Ook kun je er de blauwvleugelsprinkhaan en de veldkrekel aantreffen. En bijzondere planten zoals  het zandblauwtje en de gewone reigersbek. Daarnaast komt op de heideterreintjes de levendbarende hagedis voor. Redenen te over om in de zomer zeker nog eens te gaan kijken.

foto's internet:

Het was nu al een prachtig gezicht:

Ook hier heeft men bomen gekapt om o.a. de heide weer terug te laten komen:

Maar dan steekt ook weer het pijpenstrootje de kop op. Ik vind dat overigens wel een mooie plant, het steekt mooi af bij het groen van de bomen:

Hier een klein berkenbosje. Volgens de info op het paaltje loopt hier ook een ruiterpad:

Gewoon mooi:

Deze boompjes doen me denken aan de schilder Bob Ross, die schilderde ook altijd van die iele berkenboompjes:

Hier is hoogstwaarschijnlijk twee jaar geleden door Staatsbosbeheer hout gekapt met de bedoeling licht en ruimte te maken voor bestaande bomen zodat ze dikker kunnen worden. Dit noemt men dunning. Ook werd er her en der een open plek gemaakt voor de groei van nieuwe bomen. Doordat er meer licht op de bodem komt, krijgen jonge bomen meer kans te ontkiemen, waardoor het bos natuurlijker en gevarieerder wordt. Met name grove den, maar ook de overige dennensoorten profiteren van deze werkzaamheden. Van te voren is door boswachters zorgvuldig geïnventariseerd op nesten, mierenhopen en bomen met nestholtes volgens de regels van Gedragscode Bosbeheer. Ook tijdens de houtoogst werd daarop gelet.  De bomen die hier staan in dit bos zijn aangeplant tussen 1930 en 1960 van de vorige eeuw.

foto's Maarheezenu 2016:

Toen zag ik waar ik al bang voor was: het landgoed is omgeven door een omheining. Ik had al gelezen dat het niet toegankelijk was voor publiek. Best wel jammer eigenlijk, maar ik begrijp het wel. Op Landgoed Mariahoeve komen verschillende bijzondere dieren en planten voor. Daar zijn ze natuurlijk heel zuinig op! Er worden daarom maatregelen getroffen om de leefomgeving voor deze populaties te verbeteren. 

Om de grofwildstand ook ‘s winters gezond te houden bijvoorbeeld, zijn her en der op het landgoed wildakkers ingericht. Hier worden gewassen ingezaaid die het voedsel van de dieren in de winter moeten aanvullen. Via likstenen krijgen de dieren belangrijke zouten en mineralen binnen die ze anders zouden missen. Daarmee zorgen ze ervoor dat deze soorten behouden worden en zich waar mogelijk verder kunnen ontwikkelen. Als er teveel mensen komen zou dat de leefomgeving teveel verstoren.

Het is zo te zien een gigantisch landgoed. Zo ver als je kunt kijken staat een afrastering zowel naar de rechterkant (richting Sterkselseweg)......

....als naar de linkerkant (richting A2):

Wat is het hier mooi met al die bomen, het pijpenstrootje en de heidestruikjes, en dan dat pad er midden tussenin:

Hier vlogen kleine vogeltjes heen en weer. In dit bos zitten ook roofvogels, zoals de buizerd en de havik, zij maken hun nesten in de fijnsparren. Dode stammen in het bos zijn een voedselbron voor de kleine bonte specht en zwarte specht, ik heb ze helaas niet gezien vandaag. Wel hoorde ik even verderop een buizerd luid roepen....maar vind ze maar eens.....

Zelfs een stronkje zit vol met leven:

Laag bij de grond:

Leuk al die verschillende vegetatielagen:

Hier hoorde ik de buizerd: op de achtergrond in de verte is een schim van de Mariahoeve te zien:

Hier ging ik linksaf het bos weer in, richting auto:

De voet van een boom die is blijven liggen, mooi begroeid met mos en er is zelfs geprobeerd een holletje te maken tussen de uitlopers:

Ik dacht dat ik alles al gezien had, maar hier lagen veel ontwortelde bomen door de storm van laatst: het was een waar slagveld, triest eigenlijk:

Hier was het echt heel erg;  in wezen was dit zo'n mooie plek in het bos, dat kon je voelen, het voelde heel fijn daar, maar de aanblik van die gevelde bomen....

....verstoorden dat fijne gevoel, bijna onvoorstelbaar, wat een ravage was het daar...

Dat was behoorlijk indrukwekkend.

Sommige kluiten waren nog groter dan mijzelf:

Maar wel mooi dat het mag blijven liggen. Alles wordt weer opgenomen in de natuur en over een aantal jaren groeien hier vast weer nieuwe bomen:

Het lijkt wel een hindernisbaan:

Maar op een of andere manier was dit ook wel weer leuk, lekker padvinderen door het bos en de natuur ontdekken in al zijn vormen:

Zoals te zien is zit aan de kluit verschillende kleuren zand: de bovenste laag is zwart: de teeltlaag (afbraak van planten etc), dan komt een gele zandlaag en vervolgens een witte zandlaag. Wij hebben hier zgn. podzolbodems:

http://www.geologievannederland.nl/ondergrond/bodems/podzolbodem-zandlandschap

Ik naderde het startpunt van mijn wandeling, aan de rechterkant een gemengd bosje: eik, Corsicaanse den en fijnspar:

Aan de linkerkant en dicht begroeid bos met veel mos:

Mooi!!!

En toen was ik weer bij mijn auto:

Ik eindig met een weerspiegeling van de bomen en de lucht in een plas water:

Ook dit bos het Klaterspeel is een multifunctioneel bos: duurzame houtproductie, natuur, recreatie, landschap en cultuurhistorie......alles komt er samen.
Het hout van de omgezaagde bomen wordt, onder het label Hollands hout, gebruikt in bijvoorbeeld de bouw, voor papier of als biomassa. De opbrengsten van het hout komen ten goede aan de Nederlandse natuurgebieden, Staatsbosbeheer gebruikt het weer voor het bekostigen van het beheer. Staatsbosbeheer zorgt met duurzaam bosbeheer ook voor houtproductie voor toekomstige generaties. Zo zijn we met zijn allen goed bezig, ook voor degenen die na ons komen.

Het is jammer dat ik niet op het landgoed zelf heb kunnen wandelen. Daar is nog zoveel moois te bewonderen.

Zo liggen er verspreid over het landgoed verschillende wateren. Het grootste meer is ontstaan door de zandwinning voor de aanleg van de Valkenswaardseweg tussen Valkenswaard en Leende. Enkele andere wateren op het landgoed zijn gegraven als drinkplek voor het wild.
Maar niet alle wateren zijn door mensenhanden gemaakt: er komen ook enkele vennen voor. Vennen zijn natuurlijke, ondiepe wateren met een wisselende waterstand. Deze wisselende niveaus zorgen vaak voor een gevarieerd planten- en dierenleven. De vennen zijn ontstaan na de laatste IJstijd, ongeveer tienduizend jaar geleden. Door ontginning van heidevelden (vanaf de negentiende eeuw tot omstreeks 1960) zijn veel vennen verdwenen. Tegenwoordig worden ze hersteld om de natuur er zich te laten ontwikkelen. Daarmee komt ook weer een stukje van het verleden terug.
In en rondom deze vennen komen vaak bijzondere dieren en planten voor, bv: gesteeld oeverkruid en gesteeld glaskroos. Bijzondere dieren in deze natte omgeving zijn de alpenwatersalamander, de tengere pantserjuffer en venwitsnuitlibel. In het seizoen zoeken veel watervogels rust op de wateren en vennen. Wilde eenden, de witte knobbelzwaan, en allerlei ganzensoorten fourageren op de watertjes van het landgoed..

En wat te denken van de gewone Grootoorvleermuis: hij is is één van de bewoners van Landgoed Mariahoeve. Deze soort is in Nederland redelijk algemeen, maar niet talrijk. Om te bevorderen dat deze vleermuispopulatie in stand blijft, is een vleermuiskelder op het landgoed aangelegd. Vleermuizen overwinteren op vorstvrije plekken met een constante temperatuur. De kelder is half ingegraven en met grond bedekt. Zo worden de vleermuizen in de winter tegen de vorst beschermd.

Even tussendoor: Dit doet me denken aan een bijzonder moment in juli 2016. Ik hoorde al een paar dagen een ritselend geluid achter een kastje bij mijn computer. Ik was bang dat het een muisje was of zo. Toen ik ging kijken zat er een vleermuisje klem tussen de muur en het kastje (niet veel meer dan 1 a 2 cm. Ik heb toen handschoenen aangedaan, je weet nooit of zo'n beestje bijt, en heb hem in een bakje gedaan, dekseltje erop en heb hem toen achter mijn tuinhuisje in een hoekje neergezet. Daar heeft het even kunnen bijkomen en een half uurtje later was hij weg. Dat was ook een grootoorvleermuisje, een kleintje nog. Hoe hij hier zo achter mijn kastje terecht heeft kunnen komen is mij een raadsel!:

Om de grofwildstand (edelherten,damherten en reeen) ook ‘s winters gezond te houden, zijn her en der op het landgoed wildakkers ingericht. Hier worden gewassen ingezaaid die het voedsel van de dieren in de winter moeten aanvullen. Via likstenen krijgen de dieren belangrijke zouten en mineralen binnen die ze anders zouden missen.
Ik heb even opgezocht wat wildakkers zijn: akkers met voedergewassen. Het in het voorjaar of najaar inzaaien van voedergewassen of het laten staan van deze gewassen in de winter valt niet onder lokvoeren of bijvoeren. Het zijn biotoopverbeterende maatregelen die dekking en rust geven aann het wild. Daar hebben ze profijt van en is niet in strijd met de Wet natuurbescherming. Het past zelfs binnen de zorgplicht die uit artikel 3.20 lid 3 Wet natuurbescherming voortkomt.

Misschien wel interessant i.v.m. de actualiteit van het bijvoeren van de paarden op de Oostvaardeersplassen: https://www.jagersvereniging.nl/vragen/wat-is-het-verschil-tussen-bijvoeren-en-lokvoeren/

Het zou toch prachtig zijn om dit alles te mogen en kunnen zien, en fotograferen. Maar...misschien komt veel van dit alles ook buiten de omheinign van het landgoed voor. We zullen zien, ik ga er zeker nog eens vaker wandelen, wie weet wat ik dan nog allemaal tegenkom.

Het was weer een prachtige wandeling, en ik heb op de eerste plaats genoten van de rust en de ongereptheid van de natuur daar. Mijn fotografie-maatje en ik zijn verder helemaal niemand tegen gekomen. Door de motregen had alles een diepe frisse kleur, dat maakte het allemaal nog mooier.