Er was langzaam een zandhoopje tevoorschijn gekomen tussen de stenen en toen ik goed keek zag ik er een bijtje worstelen in het zand:
Ik denk dat dit een zwartbronzen zandbij is. Ik heb hem natuurlijk aangemeld bij Waarnemingen en er veel over gelezen om te begrijpen wat ik hier zie. Ik denk nl. dat het een larve is van vorig jaar die nu uit het nest is gekropen. Deze jonge bijen vliegen dan uit, gaan paren en de vrouwtjes zoeken dan ook weer een nest om hun eitjes in te leggen. Maar omdat dit de eesrte activiteit is, denk ik dat het een jonge bij is.
Eindelijk was hij/zij vrij van zand:
Enkele foto's met de macrolens gemaakt:
Op deze foto's kun je heel mooi de drie oculi op zijn kop en de vleugeladering zien:
Beetje suffig was hij/zij wel nog en liep rondjes om het zandhoopje:
Eerst even maar wat info over deze zwartbronzen zandbij (Andrena nigroaenea).
Het is een grote, forse zandbij waarvan de vrouwtjes goed herkenbaar zijn. Hij stelt weinig eisen aan zijn leefgebied en is door het hele land aan te treffen. Vliegt meestal in lage aantallen en is dus meestel niet talrijk te zien. Nestelt communaal. Soms maken meer vrouwtjes gebruik van dezelfde nestingang. Deze nesten kunnen wel meer dan een meter diep zijn. Diepten van rond de 40 cm zijn echter normaal. De soort is univoltien en polylectisch. Polylectisch, dat wil zeggen: niet kieskeurig wat bloembezoek betreft. Univoltien, dat wil zeggen levenscyclus met één generatie per jaar; de overwintering is meestal vastgelegd in een bepaald stadium (zoals bij vele insecten in een gematigd klimaat).Bezoekt vaak algemene voorjaarsbloeiers zoals paardenbloem, wilg en fluitenkruid. Als koekoeksbijen zijn Nomada succincta, N. goodeniana en N. marshamella bekend. Later in dit blog zal ik laten zien dat dit nest idd bezocht is door een koekoeksbij.
Beide seksen hebben een bruin behaard borststuk, eerste tergieten zijn lichtbruin behaard, laatste tergieten donker behaard. Haren op eerste tergieten zijn langer dan op overige. Achterlijf is zwart met bronskleurige glans. Gezicht bij vrouwtje is zwart behaard, bij mannetje zijden zwart en midden bruin behaard. Scopa is oranjebruin. Lengte vrouwtje 13-15 mm, mannetje 12-14 mm. Men onderscheidt in Europa vier ondersoorten, waarvan in Nederland A. n. nigroaenea voorkomt.
De bij overwintert als imago. Er vliegt maar één generatie. De mannetjes verschijnen iets eerder dan vrouwtjes. Het mannetje zet geurvlaggen af op heggen, struiken of kleine bomen om vrouwtjes te lokken. Hij patrouilleert hierlangs in vaste banen op 1-3 meter boven de grond. De geurvlaggen trekken ook mannetjes aan en vaak zwermen deze met vele tegelijk rond de gemarkeerde locaties. Mannetjes en vrouwtjes vliegen van begin april tot midden juni, hoewel de meeste mannetjes in mei al verdwijnen. Vrouwtjes scheiden een sterk feromoon (sekslokstof) af, waar mannetjes graag op af komen. De lichaamssamenstelling in de vrouwtjes verandert na de paring tbv de nestbouw en hierdoor zijn mannetjes in staat maagdelijke vrouwtjes te onderscheiden van reeds geïnsemineerde, tot wederzijds voordeel.
Mannetjes zoeken al vanaf eind maart laag vliegend over de nestaggregatie (samengevoegde gangen) of kruipend over de bodem naar vrouwtjes. De verschillende vliegpatronen van de mannetjes, zigzaggend of cirkelvormig, hebben mogelijk te maken met nestdichtheid, windrichting en -sterkte en de detectie van geuren die daarmee samenhangen. Soms graven mannetjes zich in de bodem in op plaatsen waar vrouwtjes verschijnen. Zodra een vrouwtje uit de grond komt proberen diverse mannetjes haar te grijpen om te paren. Hierbij rollen ze als een kluwen vechtend over de grond. Na de paring verblijft het vrouwtje nog 1-3 dagen in het nest, mogelijk om de eieren te laten rijpen. Het vrouwtje paart maar één keer, nieuwe paringspogingen door mannetjes worden afgeweerd.
Nesten worden gegraven op uiteenlopende plaatsen zoals zandpaden en steilwanden, soms zelfs in bloembakken zonder voorkeur voor grondsoort. Het nest bestaat uit een hoofdgang van ongeveer 40 cm met daaraan korte onvertakte zijgangen.
De nestgang gaat tenminste 25 maar soms wel 50 cm loodrecht naar beneden. Vertakt in meerdere zijgangen waar zich aan het einde de verbrede broedcellen bevinden. In deze broedcellen leggen de vrouwtjes een bal stuifmeel gemengd met nectar. Op die bal wordt een ei gelegd, waarna de cel wordt afgedicht. De larven moeten het hiermee doen, zij verpoppen in de zomer en overwinteren als volwassen zandbij in een zelf gesponnen cocon om in het volgende voorjaar naar buiten te komen.
(info nederlandsesoorten.nl)
Zo, dat was even heel info. Als ik dan nog eens naar mijn foto's kijk dan is het idd de zwartbronzen zandbij en gezien er niet echt lichtbruine gezichtsbeharing te zien is lijkt me dit een vrouwtje. Maar ja, mannetjes komen eerder tevoorschijn....O, dat determineren is zo leuk, haha.....maar zeker weten doe ik het natuurlijk niet. Misschien dat waarnemingen nog uitsluitsel geeft....
Twee dagen later ontstond er een vlakbij een 2e hoopje zand:
Er kwam steeds meer zand van een diepere (donkere) laag naar boven en was het uitvlieggat zichtbaar:
Waar ook weer een zandbij uit kwam, dat was rond 13.30 uur. in de avond zag ik hem of haar weer terugkruipen in het nest.
Mijn hondje had het eerste zandhoopje vertrapt en aan het zand zitten likken:
Foto's 10-04-2019: ik zag dit bijtje regelmatig het nest in- en uitkruipen, dus ik ga er vanuit dat dit een vrouwtje is wat bezig is haar nest te maken, maar of alle larven van het vorig jaar er al uit zijn????
Op deze foto laat het beestje zijn dreighouding zien, blijkbaar voelde hij zich door mij bedreigd: hij gaat dan iets op zijn zij en tilt zijn poot op:
Zandbijen Andrena waartoe deze dus ook behoort vormen met 75 soorten het soortenrijkste bijengenus in Nederland. Er is een grote variatie in uiterlijk. De vrouwtjes hebben lange haren aan hun achterpoten, waartussen ze stuifmeel verzamelen.
Alle zandbijen graven hun nesten in de bodem, afhankelijk van de soort ligt dit nest op 5 tot 60 cm diepte. Een nest kan bestaan uit een eenvoudig tunneltje met daarin enkele nestcellen, of uit een tunnel met diverse zijtakken. Elke nestcel wordt bevoorraad met een klompje stuifmeel, waarop het vrouwtje een ei legt, waarna ze de nestcel afsluit.
Meestal bouwt en verzorgt het vrouwtje het nest alleen. Veel soorten bouwen daarbij zogeheten nestaggregaties, waarbij veel nesten van dezelfde soort nabij elkaar worden gebouwd, maar de individuele nesten worden slechts zelden door meerdere vrouwtjes gezamenlijk gebruikt. In gematigde gebieden komen zandbijen na de winter bij temperaturen tussen de 20 °C tot 30 °C uit hun ondergrondse cellen, waar hun poppen overwinterden. Ze paren dan en de vrouwtjes zoeken vervolgens een plek waar ze hun nest kunnen bouwen. In hun nest maken ze kleine cellen, waar een bal stuifmeel gemengd met nectar in wordt gelegd. Op die bal wordt een ei gelegd, waarna de cel wordt afgedicht. (info bestuivers)
Op 24 april zag ik een wespje op dit nestje afkomen: hij bleef eerst rondcircelen in de buurt en kroop er toen in:
De wespbijen vormen in Nederland het grootste geslacht van parasitaire bijen. Er zijn van Nederland 46 soorten bekend. De wespbij lijkt qua uiterlijk sprekend op een wesp; het beestje heeft een veelal geel-zwarte tekening en vanwege zijn parasitaire leefwijze hoeft hij geen stuifmeelpollen te verzamelen. De daarvoor benodigde korfjes aan de achterpoten of extra beharing ontbreken dan ook.
In de afgelopen jaren is het aantal soorten in ons land toegenomen en zal zeer waarschijnlijk door de klimaatsverandering nog wel verder toenemen. (info wildebijen)
Zandbijen hebben het meeste last van de wespbijen uit het Nomada-geslacht. Dikwijls heeft elke zandbijsoort zijn eigen koekoeksbij. De zwartbronzen zandbij heeft 3 soorten koeksbijen: de smalbandwespbij, de geelzwarte wespbij zijn ende donkere wespbij. Bij de laatste zijn de gele banden onderbroken, dus die is het niet. En bij de gele wespbij de eerste gele band ook. Daarom denk ik dat het de smalbandwespbij is. Ik heb ook dit bijtje daarom aangemeld bij Waarnemingen. Dan weet ik het zeker :-).
Hier loopt zij op het nestje af:
Op deze site kun je lezen over wel 46 soorte koekoeksbijen:
Het is maar een klein bijtje: het vrouwtje wordt 10-14 mm groot, het mannetje 10-13 mm:
Hij is inderdaad in het nest gekropen en heeft er een hele tijd in gezeten:
Op 27 april zag ik in het eerste nestje ook weer activiteit:
ik heb boven het nestje een bankje gezet ter bescherming, zodat ik er niet per ongeluk op zou trappen:
Er hield zich ook een bij op bij het eerste nest, wat gedeeltelijk was ingestort:
Wat er nou precies gebeurd is heb ik natuurlijk niet kunnen zien; het leek ook een lichtere en forsere bij dan de zwartbronzen bij die ik er de eerste keer in zag gaan:
Zij kroop in het nest:
En kwam er even later weer uit toen bleek dat ze er niet in kon komen:
Een vloog weer weg:
29 april, een dag later: er is weer zand omhoog gewerkt:
30 april: nestje 2 is ingestort:
of mijn hondje heeft er weer aan gezeten ;-)...maar die weet van niks haha:
Maar mss heeft er een ander bij aan gezeten, dat kan ook.....maar bij nestje 1 is een uitvlieggat verschenen:
Ik loop regelmatig naar buiten om te kijken wat er gebeurt, ik vind dat best leuk om te volgen. Rond het middaguur zag ik er weer activiteit: de zandbij was bij het nest:
Maar ze was in paniek, want ook de koekoeksbij wilde in haar nest:
Toen ik dichterbij kwam vluchtte de zandbij op het kleine tafeltje:
En raakte de koekoeksbij verstoord en tuimelde op zijn rug, en koos vervolgens het hazenpad, gelukkig:
Even later ging de zandbij voorzichtig weer eens kijken bij haar nest, door er eerst rondje omheen te vliegen:
Toen landde ze bedachtzaam vlak bij haar nest:
Klom naar het vlieggat:
Zo te zien heeft ze veel stuifmeel verzameld aan de lange haren vanhaar achterpoten:
En kroop erin....
Ik heb nog een tijdje voor het gat zitten kijken. Maar zag haar het eerste half uur niet meer.
Waarschijnlijk is ze bezig om in een broedcel een bal stuifmeel gemengd met nectar te leggen. Op die bal legt ze dan een ei, waarna de cel wordt afgedicht. De larven moeten het hiermee doen, zij verpoppen in de zomer en overwinteren als volwassen zandbij in een zelf gesponnen cocon om in het volgende voorjaar naar buiten te komen.
Zandbijen zijn harde werkers. Elk vrouwtje graaft minstens één holletje uit waar ze steeds naar terugkeert met zorgvuldig verzamelde pollen. Het stuifmeel wordt doorgaans verzameld aan de langbehaarde achterpoten, maar sommige soorten gaan verder en hebben ook lange verzamelharen in de okselholtes onder de vleugels (bv. het Roodbuikje). Het stuifmeel wordt als klompje afgezet in een eicelletje. Wanneer er voldoende voedsel is, wordt de cel afgesloten en start het bijtje aan de volgende cel. Een studie op een aantal zandbijen heeft aangetoond dat een stuifmeelverzamelbeurt gemiddeld 46 minuten duurt. Soms moet het vrouwtje 4 tot 6 keer op pad om genoeg voedsel voor een eitje bij elkaar te zamelen. Er wordt dan ook gemiddeld maar voor 1 nakomeling gezorgd per dag. Gezien de korte levensduur van het beestje (enkele weken) en de tijd die gespendeerd wordt aan het graven van een nest (een paar dagen) brengt een vrouwtje gemiddeld slechts tien mogelijke nakomelingen voort. Er vliegt per jaar maar 1 generatie.
Enkele mooie sites:
http://www.wildebijen.nl/andrena_nigroaenea.html
http://www.bestuivers.nl/wilde-bijen/bijenportretten/zandbijen
http://www.bijenhelpdesk.nl/Wildebijen/#po0ji909u8u098
http://www.bijenhelpdesk.nl/Wildebijen/Nomada/N.goodeni/Bijen.htm
https://www.wildebijen.nl/nomada_goodeniana.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten